Biokimyo va molekulyar biologiya

15 – laboratoriya mashg`uloti

Vitaminlarga xos sifat reaksiyalar

VITAMINLAR

Vitaminlar kichik molekulali moddalar bo’lib, turli organik birikmalarning sinflariga mansub. Vitaminlar hayvon, o’simlik va mikroorganizmlarda kechadigan muhim fiziologik va biokimyoviy jarayonlarda aktiv qatnashadigan birikma hisoblanadi. Ko’pincha vitaminlar fermentlarning oqsil bo’lmagan qismini tashkil qiladi.

Vitaminlar asosan o’simliklarda sintezlanadi. Odam va hayvon organizmiga esa ovqat bilan birga kiradi. Ovqatda vitaminning tarkibi kam bo’lsa, yoki organizmga so’rilishi buzilsa, moddalar almashinuvi izdan chiqadi va avitaminoz kasalligi kelib chiqadi.

Vitaminlarning funksiyalari bir-biri bilan bog`langan bo’lib, ko’pincha polivitaminoz kuzatiladi. Vitaminning kamayib ketish holati (gipovitaminoz) ko’pincha uzoq vaqt antibiotiklar va sulfonilamidlarni qabul qilish natjasida ham uchraydi.

Vitaminlarni keragidan ortiq qabul qilish natijasida gipervitaminoz vujudga kelib, moddalar almashinuvining buzilishiga olib keladi. Vitaminlarni sinfga bo’lishda ularning eruvchanligi hisobga olingan. Shunga asosan vitaminlar 2 guruhga bo’linadi:

a) Yog`da va organik erituvchilarda eriydigan vitaminlar;

b) Suvda eriydigan vitaminlar.

Yog`da va organik erituvchilarda eriydigan vitaminlarga quyidagilar kiradi:

1. 
   A guruh vitaminlari;
   
2. 
   D guruh vitaminlari;
   
3. 
   E guruh vitaminlari;
   
4. 
   K guruh vitaminlari;
   
5. 
   To’yinmagan yog` kislotalari (F).
   

Suvda eriydiganlari quyidagilar:

B guruh vitaminlari: B₁- tiamin, B₂ - riboflavin, PP-nikotinamid, B₆ - piridoksin, H-biotin, pantoten kislota, xolin, inozit, fol kislotasi, B₁₂ - stiankobalamin, B - pangomat kislota, S vitamini (askorbin kislota).