Biokimyo pmd

33-rasm.  Oqsil ingibitorlar

---

110

Puromitsin  oqsil biosintezining ingibitorlaridan hisoblanadi.

Puromitsin aminoatsil – tRNKdagi oxirgi adenil kislota qoldig‘i bilan

struktur jihatdan o‘xshash bo‘lganligi uchun peptidil t – RNK bilan

reaksiyaga kirishib peptidil – puromitsinni hosil qiladi. Natijada peptid

zanjirining uzayishi to‘xtaydi va ribosomadan erkin peptidil –

puromitsinlar ajralib chiqadi. Puromitsin ham prokariot, ham

eukariotlarda oqsil sinteziga tormozlovchi ta’sir etadi (33-rasm).

O‘simtalarga ta’sir etuvchi aktinomitsin D oqsil biosintezini

ingibirlaydi. U har xil tur RNKlar, ayniqsa, mRNK sinteziga

tormozlovchi ta’sir etadi. Aktinomitsin DNKga bog‘liq RNK-

polimerazalarni ingibirlab transkripsiyani to‘xtatadi.

Tuberkulyozni davolashda ishlatiladigan antibiotik rifamitsin

bakteriyadagi DNKga bog‘liq RNK-polmerazani ingibirlaydi. Yaqinda

rifamitsinni viruslarga qarshi ta’siri ochildi; u DNK – saqlovchi virus

chaqirgan traxoma kasalligini muvaffaqiyatli davolashda qo‘llanilyapti.

Demak, bu antibiotik klinik onkologiyada viruslar chaqirgan,

o‘simtalarni davolashda o‘z tadbiqini topadi deb asoslansa bo‘ladi.

Terlama kasalligini davolashda qo‘llaniladigan bir qancha antibiotiklar

ham oqsil biosintezini ingibirlaydi. Masalan: elongatsiya stadiyasidagi

peptidiltransferaza reaksiyasini xloramfenikol, translokaza fermentini

siklogeksamid ingibirlaydi.

Tuberkulyozga qarshi antibiotiklar – streptomitsin, neomitsin

mRNKning translyatsiyasi vaqtida xatolarni vujudga keltiradi (masalan:

kodon UUU fenilalanin o‘rniga leytsinni polipeptid zanjiriga biriktirishi

natijasida anomal oqsil hosil bo‘lib, bakteriyaning halok bo‘lishiga olib

keladi).

Tetratsiklin aminoatsil – tRNKni ribosomadagi 50 S subbirlikdagi

aminoatsil markazi bilan bog‘lanishini tormozlab, 70 S ribosomadagi

oqsil biosintezini ingibirlaydi. Penitsillin hujayra membranasi tuzilishida

ishtirok etuvchi geksapeptidlarning sintezini tormozlab, oqsil sintezini

ingibirlaydi. Ularning sintez mexanizmi oqsilning ribosomal sintez

mexanizmidan farqlanadi.

Eritromitsin va oleandomitsin ribosomadagi translyatsiya vaqtida

ishtirok etuvchi translokazaning faolligini tormozlaydi.

Oqsil sintezida ishtirok etuvchi biron-bir zvenoning buzilishi yoki

tushib qolishi  patologik holatning rivojlanishiga olib keladi, bunda

kasalning belgilari sintezi buzilgan oqsilning tabiati va funksiyasiga

bog‘liqdir.

---

111

V BOB