«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
159 
ko’paytirishga alohida e'tibor qaratildi. Mazkur yo’nalishda amalga oshirilgan 
dasturiy chora-tadbirlar asosida muayyan natijalarga, jumladan, dorivor o’simliklar 
еtishtirishga ixtisoslashgan farm-zonalar tashkil etish, dorivor o’simliklar 
assortimеntini kеngaytirish va xomashyo bazasini yaratish borasida muhim 
natijalarga erishildi.
O’zbеkiston Rеspublikasi Prеzidеntining 2017 yil 3 maydagi PF-5032-son 
“Nukus-farm”, “Zomin-farm”, “Kosonsoy-farm”, “Sirdaryo-farm”, “Boysun-farm”, 
“Bo’stonliq-farm” va “Parkеnt-farm” erkin iqtisodiy zonalarini tashkil etish 
to’g’risida” gi farmoni [1], 2017 yil 20 aprеldagi PQ-2911-son “Rеspublika 
farmatsеvtika sanoatini jadal rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish 
chora-tadbirlari to’g’risida” gi qarori, hamda mazkur faoliyatga tеgishli boshqa 
mе'yoriy-huquqiy hujjatlarda bеlgilangan vazifalarni amalga oshirishda mazkur 
tadqiqotlarimiz muayyan darajada xizmat qiladi. 
Dorivor moychechak (
Matricaria recutita 
L.
 
yoki
Maticaria chamomilla)
ning 
bo’yi 15-40 sm ga yetadigan bir yillik o’t o’simlik. Poyasi tik o’suvchi, sershox, ichi 
kovak. Bargi ikki marta patsimon ajralgan, segmetlari ingichka chiziqsimon, o’tkir 
uchli. Poya va shoxchalari uzun bandli (yashil moychechakniki kalta bandli) 
savatchaga to’plangan gullar bilan tamomlanadi. Savatcha chetidagi gullari oq, 
tilsimon, o’rtadagilari esa ikki jinsli, sariq, naysimon. Mevasi – qo’ng’ir – yashil 
pista. May oyidan boshlab kuzgacha gullaydi [2].
Dorivor moychechak keng tarqalgan bo’lib, u asosan, o’tloqlarda, ekinzorlarda, 
yo’l yoqalarida o’sadi. Asosan Rossiyaning Yevropa qismining janubida, Kavkaz, 
Qirim, Ukraina, Sibirning janubiy tumanlari va O’rta Osiyoda uchraydi. 
Dorivor moychechakning guli tarkibida ko’p miqdorda (0,22-0,3 %) efir moyi, 
apiin, kversimeritrin, kversetin, lyuteolin va boshqa (35 ga yaqin) flavonoidlar, 
gvayyanolid guruh laktonlaridan matrikarin va matritsin, geterosiklik halqali poliin 
laktonlar, proxamazulen, kumarinlar, dioksikumarin, karotin, vitamin C, shilliq, 
achchiq va boshqa moddalar bo’ladi.
Moychechak ichaklarning yopishib qolishi (ichaklar spazmi) ga, mikroblarga, 
allergiyaga va yallig’lanishga qarshi hamda yaralarni davolovchi ta’sirga ega.
Moychechak gulidan damlama tayyorlanadi. Bu damlama me’da kasalliklarida, 
tomoq chayqashda ham ishlatiladi [2]. 
Moychechak yog’i badanga surtilsa, charchoq va toliqishni yo’qotadi. Bo’g’in 
(umurtqa, bel, oyoq, qo’l, bod, podagra) va quloq og’rig’iga shifo bo’ladi. Tomoq 
og’rishi yoki shamollashning oldini olish uchun moychechak damlamasi bilan 
tomoqni chayish foyda qiladi. Moychechak damlamasi asablarni tinchlantiradi [3].
Tajribamizda sho’r tuproqni umuman yuvmasdan moychechakni ekib, sinaldi. 
Tuprog’i yuvulmagan kichik uchastkada mart oyining boshida moychechak urug’lari 

---