«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика илмий-амалий анжумани

Acanthophyllum albidum
 гуруҳларидан ва 
А.tenuifolium
дан олинган қуруқ қолдиқларнинг юпқа 
қатламли хроматограммаси 

---

«Биохилма-хилликни сақлаш ва ривожлантириш» Республика онлайн илмий-амалий анжумани
Гулистон 2020 й. 17-18 апрель
167 
Олинган қуруқ қолдиқни юпқа қатламли хроматография қилишга оид 
текшириш натижаларини таҳлилига кўра, ўсимлик намуналари олинган 
жойилардан қатъий назар, бу икки тур бир-бирига ўта яқин қариндош 
эканлигини кўрсатади. Буни расмда келтирилган хроматограммадаги 
доғларнинг бир хиллиги ва R
f
қийматининг тенглиги исботлайди (расм). 
Доғлар юзасини тенглиги турларнинг илдизида, унинг ўсиш жойидан 
қатъий назар, йиғиладиган сапониннинг кимёвий таркибига муҳитнинг таъсир 
этмаслигини кўрсатади. Демак, бу ўсимликнинг нормал ўсиши учун сапонин 
моддаси конституцион таркибий қисм эканлигдан далолат беради. 
Шундай қилиб, 
A.albidum
ва 
А.tenuifolium
турининг илдиз қисмининг, 
кимёвий таркибини ўрганишга доир тажриба натижаларини умумлаштириб 
қуйидаги мулохазага келиш мумкин: 
Тоғ зоналаридаги вегатация даврининг адир зонага нисбатан кеч 
бошланиши, ҳароратнинг пастлиги ва кун узунлигининг фотосинтез жараёнига 
таъсири натижасида 
А.albidum
гуруҳлари ва 
А.tenuifolium
илдизида
синтезланган углевод миқдорининг камайиши сапонин миқдорининг 
камайишига олиб келади. Адир зоналарида эса бу ҳолни акси кузатилади. 
A.albidum
гуруҳлари ва 
А.tenuifolium
илдизидан олинган сапониннинг юпқа 
қатламли хроматографияси, ўсимлик намуналари олинган жойидан қатъий 
назар, йиғиладиган сапониннинг кимёвий таркибига муҳитнинг таъсир 
этмаслигини кўрсатади, бу ўсимликларнинг нормал ўсиши учун сапонин 
моддаси конституцион таркибий қисм эканлигдан далолат беради.
A.albidum
дан олинган сапонин моддасининг кимёвий таркибини замонавий 
физик-тадқиқот усуллари билан батафсил ўрганиш мазкур турларнинг 
систематик ўрнини янада ойдинлаштирган бўлар эди. 
Илдиздан олинган қуруқ модда миқдори ўсимликларнинг яшаб турган 
жойига боғлиқ бўлиб, тур ва тур ичи котегорияларини аниқлашда қўл келади; 
Юпқа қатламли хроматография белгиси турғун бўлиб бу услуб нисбатан юқори 
систематик котегеорияларда яьни туркум ва туркум секцияларини аниқлашда 
қўл келса керак.