Bino va inshootlar

2-rasm. Yirik panellardan qilinadigan tashqi devorlarning bo‘linish
sistemalari:
a - gorizontal bo‘lingan devorlar; b -vertikal bo‘lingan devorlar;
v, g, d, e - mos ravishda, qo‘shtavr, SH-, T-, xochsimon qilib bo‘lingan
devorlar.
Karkasli konstruktiv sistemada barpo etilgan yirik panelibinolarda
gorizontal va vertikal panellarga bo‘linishning boshqausullari ham qo‘llaniladi
(2.3-rasm). Ko‘rib o‘tilgan panellarningbo‘linishsistemalaridan gorizontal bir
qatorli sistema ko‘pqo‘llaniladi.
Yirik panellardan quriladigan binolar devorli va karkaslikonstruktiv
sistemalarda bajarilishlari mumkin (4-rasm). Devorlikonstruktiv sistemaga ega
bo‘lgan binolarda vertikal yuk ko‘taruvchikonstruksiyalar vazifasini yirik panel
devorlar bajaradilar. Bundayuk ko‘taruvchi devorlar ko‘ndalang va bo‘ylama
yo‘nalishlarda yoki har ikkiyo‘nalishda joylashgan bo‘lishlari mumkin (4-rasm,
a, b va v).

---

82
3-rasm. Yirik panellardan qilinadigan tashqi devorlarning bo‘linish
sistemalari:
a, b – gorizontal lentasimon bo‘lingan devorlar; v, g – vertikal I
va II tip “to‘qima” tarzida bo‘lingan devorlar.
YUk ko‘taruvchi devorlar ko‘ndalang yo‘nalishda joylashgan
hollardaichki
pardadevorlarning
soni
kamayadi,
tashqi
devor
panellariniissiqlikni kam o‘tkazadigan engil materiallardan yasash
imkonitug‘iladi, lekin binoning plan echimiga anchagina cheklashlar kiritiladi.
Bo‘ylama
devorlar
yuk
ko‘taruvchi
bo‘lganda
plan
echimidagi
cheklashlarbo‘lmasligi mumkin, ammo tashqi devor uchun mustahkamlikni
ta’minlashmaqsadida og‘ir materiallar qo‘llash lozim bo‘ladi. YUk
ko‘taruvchidevorlari har ikki yunalishda joylashgan binolarda fazoviy
bikrlikortadi, yopma plitalarning devorga uch yoki to‘rt tomoni bilan
tayanishihisobiga
ularningqalinligini
birmuncha
kamaytirish
mumkin,
lekinbunday echimda poydevorlarning uzunligini ko‘payadi.

---

83