Bino va inshootlar

4-rasm. Yirik panelli binolarning konstruktiv sxemalari:
a -
yukko‘taruvchi devorlar ko‘ndalang joylashgan sxema: b - yuk
ko‘taruvchi
devorlar bo‘ylama joylashgan sxema; v - yuk ko‘taruvchi devorlar har ikki
yo‘nalishda joylashgan sxema; g - ko‘ndalang karkasli sxema; d - bo‘ylama
karkasli sxema; e - fazoviy karkasli sxema.
Binoda karkas qo‘llash binoning og‘irligini kamaytirish imkoniniberadi,
qavatlar sonini oshirish mumkin, lekin yig‘ma elementlarningsoni ko‘payadi,
metall sarfi 20-25 %ga ortadi, bino ichida kolonnalarva rigellarchiqib turishi
hisobiga plan echimi murakkablashadi vamontaj ishlariga mehnat sarfi ham
ko‘payadi. Yirik paneluysozligining tajribasi shuni ko‘rsatadiki, devorli
konstruktivsistema
balandligi
16
qavatgacha
bo‘lgan
binolarda,
karkaslikonstruktiv sistema esa undan baland binolarda qo‘llanilishimaqsadga
muvofiq ekan.
Yirik panelli binolarning asosiy konstruktiv elementi devorpanelidir.
Tashqi devor panellari bir qatlamli, ikki qatlamli va uch qatlamliqilib
tayyorlanishi mumkin (5-rasm).
Bir
qatlamli
panellarni
(5-rasm.a)
tayyorlash uchun
engil(keramzitobeton, shlakobeton kabi) va yacheykali (gazobeton, ko‘pik
beton kabi) betonlar qo‘llaniladi. Panellarning atmosfera ta’sirigachidamligini
oshirish maqsadida tashqi tomondan dekorativ beton yokiqorishmadan,
keramik, shisha plitkalardan pardoz qatlami qilinadi yokiatmosfera ta’siriga
chidamli bo‘yoqlar bilan bo‘yaladi. Panellarningichki sirti bo‘yash yoki gul
qog‘oz yopishtirish uchun silliq qilibchiqariladi.

---

84
5-rasm. Tashqi devor panellarining konstruksiyalari:
a, b va v - bir,
ikki va uch qatlamli panellar. 1-engil yoki yacheykali beton; 2-og‘ir beton;
3-issiqlik izolyasiyasi qatlami; 4-deraza o‘rni.
Ko‘p qatlamli devor panellarinining teplofizik xususiyatlariniissiqlik
izolyasiyasi qatlamining materiali hisobiga keng miqyosdao‘zgartirish mumkin.
Bir qatlamli devor panellariga nisbatan ko‘pqatlamli panellarda panelning
qalinligini o‘zgartirmasdan uningtermikqarshiligini kattalashtirish va
temperatura o‘zgarishlariningpaneldan o‘tishda so‘nish darajasini sezilarli
miqdorga oshirishmumkin. Bu esa binolarni yozda ortiqcha issiqdan himoya
qilishda qo‘lkeladi.
Hozirgi kunda nobeton materiallardan ko‘p qatlamli engil devorpanellari
ishlab chiqarish dunyo qurilish amaliyotida keng urfbo‘lmoqda.Bunday tashqi
devor paneli konstruksiyasining namunasi6rasmda ko‘rsatilgan.