bilet bakteriyalar va ko‘k-yashil suv o‘tlarning tuzilishi, ahamiyati va xilmaxilligi haqida ma’lumot bering. Postembrional rivojlanish xillarini va assidiya metamorfozini tushuntiring. Katta yoshdagi odam organizmi tomirlarida litr qon

2-savolga javob
: 
Irsiyat qonunlarini tahlil qilishni Mendel monoduragaychatishtirishdan — irsiy jihatdan bir juft belgisi bilan 
farq qiladigan ota­ona organizmlarni chatishtirishdan boshladi. Doni sariq va yashil no‘xat o‘simliklari 
chatishtirilsa, shu chatishtirish natijasida olinadigan birinchi avlod duragaylarning hammasida doni sariq
bo‘ladi. Qarama­qarshi belgi (donlarning yashilligi) go‘yo yo‘qolib ketadi. Shuningdek, doni silliq va 
burishgan o‘simliklar o‘zaro chatishtirilganda birinchi avlod (F1) silliq donli bo‘lgan, qizil va oq gulli 
no‘xatlarni o‘zaro chatishtirilganda F1(birinchi bo‘g‘in) qizil gulli bo‘lgan. Mendelning birinchi avlod
duragaylarining bir xilligi mana shunday namoyon bo‘ladi. Donlarning sariq rangidan iborat belgi
(yashil rang) yuzaga chiqishiga go‘yo yo‘l qo‘ymaydi va F1duragaylarning hammasi sariq (bir xil) bo‘lib 
qoladi. Belgining ustun turishi dominantlik, ustun turadigan belgi dominant belgi deb ataladi. 
Mendelning birinchi qonuni — dominantlik qonuni yoki birinchi bo‘g‘inda bir xillilik qonuni deb ataladi. 
Mendelning birinchi qonunini quyidagicha izohlash mumkin: agar bir juft belgisi bilan farq qiladigan
gomozigota organizmlar o‘zaro chatishtirilsa, F1 duragaylar ota­ona organizmlarning bitta belgisiga ega 
bo‘lib, barchasi fenotip va genotip jihatdan bir xil bo‘ladi. Mendelning ikkinchi (belgilarni ajralish) qonuni. 
Agar geterozigota holatdagi F1bo‘g‘inlar o‘zaro chatishtirilsa, ikkinchi bo‘g‘in (F2)da ajralish hodisasi
kuzatiladi: o‘zida ota­onalaridan ikkalasining belgilari bor o‘simliklar ma’lum son nisbatlarida paydo
bo‘ladi. Olingan duragaylarning 3/4
qismi dominant belgiga, 1/4 qismi retsessiv belgiga ega bo‘ladi. Geterozigota organizmlarni
chatishtirish natijasida olingan avlodlarning ma’lum qismi dominant belgilarni, boshqa qismi esa
retsessiv belgilarni namoyon qiladi. Bu jarayon belgilarning ajralishi deb ataladi. Shunday qilib
Mendelning ikkinchi qonuni, ajralish qonuni bo‘lib, uni quyidagicha izohlash mumkin: geterozigota
holatdagi ikkita F1 bo‘g‘inni o‘zaro chatishtirish natijasi ikkinchi bo‘g‘in (F2) da quyidagicha nisbatda 
ajralish kuzatiladi, fenotip bo‘yicha 3:1, genotip bo‘yicha 1:2:1. 
3-savolga javob
: 
7 mol glukozadan 2 moli to`liq, 5 moli chala parchalanadi 

---

Chala parchalanish
a)1molidan ___________2 sut kislota 
5 molidan___________ x = 10 sut kislota; 
b) 1 molidan _________ 2 ta ATF 
5 molidan _________x = 10 mol ATF 
c) 10 mol ATF x 40 kJ = 400 kJ 
d) chala parchalanish anaerob sharoitda kechadi. 
Kislorod 0 mol. 
To`liq parchalanish 
a)1 molidan – 2 ta sut kislota 
2 molidan – x = 4 mol sut kislota 
b) 1 molidan____________ 36 + 2= 38 mol ATF 
2 molidan __________________x = 72 mol 
c) 72 mol ATF x 40 kJ = 2880 kJ 
d) 1 mol uchun ____________6 mol O
2
2 mol uchun ____________ x = 12 mol O
2
17-BILET 
1. Hujayrada oqsillar qanday funksiyalarni bajaradi?
2. Ribosoma va Golji majmuasining tuzilishi va vazifasini tushuntiring. 
3. O‘simlik va hayvon hujayralarini mikroskopda kuzating va o‘zaro taqqoslab farqlarini aniqlang.