Beynin I i m I i -js

kilde, beyinde de sorunları en iyi kendisinin çözebileceğine inanan
farklı rakip gruplar bulunmaktadır.
III

---

E G E M E N İ K İ P A R T İ L İ S İ S T E M :
A K I L V E D U Y G U L A R
P s ik o lo g ve e k o n o m istlerin , insan davranışlarının tuhaf ayrıntı­
la rın ı ç ö z m e y e çalışırk en yararlandıkları bir “ikili süreç” hesabı
v ard ır.9 B una göre beyin iki farklı sistem içerir: Hızlı ve otomatik
o la n b irin cisi bilin çli farkındalık yüzeyinin altında çalışırken İkin­
c isi y a v a ş, b ilişsel ve bilinçlidir. Birincisi otom atik, örtük, bulgusal,
s e z g is e l, b ü tü n cü l, tepkisel ve dürtiisel olarak nitelendirilir; İkinci­
siy se b ilişse l, açık , kurala ve derin düşünm eye dayalı olarak.10 Bu
ik i sü reç, birbirleriyle sürekli bir m ücadele içindedir.
A slın d a bu “ ikili süreç” yaftası, bütünün yalnızca iki sistemden
o lu ştu ğ u n u düşünm em izi gerektirmez çünkü devreye birkaç fark­
lı sistem girebilir. Sözgelim i, 1 9 2 0 ’de Sigmund Freud ruh (psyche)
için o lu ştu rd u ğ u m odelde birbirine rakip üç bölümün varlığından
s ö z etm işti: ilkel benlik ya da id (sezgisel), benlik ya da ego (ger­
ç ek çi ve örgütlü) ve üst benlik ya da süper ego (eleştirel ve ahlaki
y ö n d e n d eğerlen d irici).11 1 9 5 0 ’lerde Amerikalı nörobilimci Paul
M a cL ea n ise beynin, evrimsel gelişmenin ardışık üç aşamasını tem­
sil ed en üç katm andan oluştuğunu öne sürmüştü: sürüngen beyni
(sağk alım davranışlarıyla ilgili), limbik sistem (duygularla ilgili) ve
n eo k o r te k s (üst düzey düşünm eyle ilgili). Her iki kuramın ayrıntı­
ları da artık nöroanatom istlerin gözünden epeyce düştüyse de, fikir