Bevosita prukash tizimi, yonilgini 15% tejashga, yonib bo‘lgan

274

---

Suyultirilgan gazlarga qo
‘yilgan asosiy texnik talablar
9.2-jadval
Ko‘rsatkichlar
Rusumlar uchun meyor, %
SPBTZ
SPBTL
Komponent tarkibi, massasi bo‘yicha foizlarda:
metan, etan va etilen (jami), ko‘pi bilan
propan va propilen (jami), ko‘pi bilan
butan va butilenlar (jami), ko‘pi bilan
4
75
100 gacha
6
100 gacha
60
Suyuq qoldiq (shu jumladan, °C va undan yuqori
uglevodorodlar) +20°C da (hajm bo‘yicha foiz),
ko‘pi bilan
1
2
To‘yingan buglar bosimi (ortiqcha), MPa, ko‘pi bilan
+45 °C da
-20 °C da
1,6
0,16
1,6
Hozirda dvigatellami gaz yoqilg‘isiga o‘tkazish jarayoni borgan 
sari kengayib bormoqda. Buning sabablari esa yuqorida aytilgan gaz 
yonilg4 ilarining afzalliklaridir.
9.5. Gazsimon yonilg‘ilar bilan ishlaganda texnika xavfsizligi va
ehtiyot choralari haqida
Ishlab chiqarish jarayonlarining hamma sohasida ham texnika 
xavfsizligi qoidalariga rioya qilinishi kerak (xatto uyda, ro‘zg‘orda 
ham).
Yonilg‘ilar bilan ishlaganda bu xavflar yanada kuchayib, yongin 
xavfi, portlash xavfi va zaharlanish xavflari qo‘shiladi. Yonilg‘ilar 
orasida esa gazsimon yonilg4 ilaming xavflilik darajasi yuqoriroq. 
Bu haqda shu bobning boshlarida biroz eslatib o ‘tilgan edi 
(gazsimon yonilg4 ilaming kamchiliklari mavzusida).
Gaz bilan ishlaydigan avtomobillarda 
texnika xavfsizligi 
qoidalariga, yong‘inga qarshi chora va tadbir qoidalariga to‘la amal 
qilishdan tashqari, yana quyidagilarga e’tibor qaratish kerak:
> yonilg4 i uzatish tizimlaridagi suyuqlik (benzin) chiqa 
olmaydigan kichik teshikchadan ham gaz chiqa oladi;
> benzinda ishlaganda yonilg'i tizimidagi bosim muhit 
bosimiga yaqin; gazda esa, yonilg'i bosimi yuqoriroq bo4lganligi 
uchun kichik teshikcha (noziklikdan) chiqib ketishi mumkin;
275

---

> gaz uzatish tizimidan (dvigateldagi) biroz gaz chiqib turgan 
boisa, avtobus (yoki yengil avtomobil) salonidagi haydovchi va 
yoiovchilar sezmagan holda zaharlanishi mumkin;
> avtomobil suyuq yonilgilarda ishlaganda, yongin chiqish 
xavfi mavjud boisa, gaz bilan ishlaganda bu xavf portlashgacha 
yetib boradi;
> biroz gaz chiqib turgan avtomobil qoldirib ketilganda, 
dvigatel boiinmasiga va salonga yonilgi-havo aralashmasi to iib
qoladi. Haydovchi (yoki yoiovchilar) kirayotganlarida yonib turgan 
sigaretlaridan tutashib, aralashma 
portlab ketishi mumkin yoki 
dvigatelni yurgizayotganda bironta elektr kontaktidan uchqun 
chiqishi ham portlash uchun yetarli boiadi;
> salondagi haydovchi yoki yoiovchi gaz aralashmasidan 
nafas olib zaharlanayotganda hech qanday sassiq hid yoki og‘riq 
sezmaydi;
> avariya (xalokat) sodir boiganda benzinli avtomobillardan 
gazli avtomobillar ancha xavfli oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Xulosa qilib aytilsa, avtomobil gaz yonilgisiga o‘tkazilganda 
texnika xavfsizligi qoidalarining buzilishiga aslo yo‘l qo‘yib 
boimaydi.