Берунийнинг «Хиндистон» асарида юнон эстетикаси тал=ини

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

I I -B O B .  

 

2 - 2 .   H i n d   e p o s i d a   a h l o q i y   m u a m m o l a r n i n g   b a d i i y - e s t e t i k  

i f o d a s i .  

 

Beruni y  «Hindiston»  asarining   Bxa rata   urushlari  haqidagi 

qirq   ettinchi  bobida   Krishna  honodoni  va  «Maxobhorat» 

(«Bxarata »  u rushlari )  boshlanishining  s abablarini  a ytadi .  Zoli m  

h u k m d o r -   M a t x u r a   h o k i m i     K a n s a n i n g   o ’ l i m i d a   V a s u d e v a - K r i s h n a    

---

 

                                                                                                                                                               

37 

 

a y b d o r l i g i d a n   x a b a r     t o p g a n   h o k i m n i n g   k u yo v i     ( B e r u n i y   b u  

ku yovning  is mini   keltirmag an)  g’a zablanib ,  qo ’shini  bilan   kelib, 

M a t x u r a n i   e g a l l a y d i .   U ,   V a s u d e v a   -   K r i s h n a n i   m a m l a k a t d a n  

d e n g i z   t o m o n g a     h a y d a b   c h i q a r a d i .   V a s u d e v a   -   K r i s h n a   d e n g i z  

y a q i n i d a     d e v o r l a r i   o l t i n d a n   q u r i l g a n     s h a h a r g a     k e l a d i .   B u   e r d a  

u n i n g   a m a k i v a c h c h a l a r i -   K a u r a v a   a v l o d l a r i   h u k m r o n   e d i l a r .  

Qizig ’i   shundaki ,  Be runi y  bu  e rda   «Mahobxorat » - Bxaratlar 

j a n g n o m a s i   v o q e a l a r i d a   K r i s h n a - V a s u d e v a n i   o ’ z   q a r i n d o s h l a r i   –

P a n d u z o d a l a r   b i l a n   K a u r o v a   (   y o k i   K u r u )   f a r z a n d l a r i n i     z i yo f a t  

vaqtida   qi mo r  o’yi nini   tashkil   etib,  o ’z aro   urushtirib   qo ’ygan, 

falokatli,  qirg ’in   urushlarni   keltirib   chiqargan  g ’al ati  oda m 

sifatida     ko ’rsatadi .  Hozirgi   zamo ni mizga cha   saqlanib  qolgan 

«Mahobhorat »  dostonida  va   bu  epos  asosida  ta yyo rlangan     ko’p 

se ri yali    kinnofil mda   qirg ’in   urushga   Vasudeva - Krishna   e mas, 

b a l k i   K a u r a v l a r   a v l o d i d a n   y o v u z   D u r y o d x o n   s a b a b c h i   q i l i b    

ko ’rs atilgan.  

«Mahobhorat »  («Bxa ratlar  urushi »)  eposi -hind  halq  poetik  

i j o d i  

d u r d o n a s i d a  

hindlar  t angri ,  iloh   deb  ulug ’la ydigan 

mu qaddas   zotni    Be runi y  ulug ’lama yd i .    Allo ma  asa r  voqe alari  

va   qahra monl ariga     etuk  san ’atshunos,  adabiyotshunos  sifatida  

i l m i y   h o l i s l i k     b i l a n   e s t e t i k     b a h o   b e r a d i .   V a s u d e v a   t a s h k i l   e t g a n  

qi mor  o ’yini   tuf a yli   juda   katta   qirg ’in   urushi  boshlangani, 

V a s u d e v a   u r u s h a y o t g a n   h a r   i k k i   t o mo n g a   y o r d a m   b e r i s h i ,  

b o s h q a c h a   a y t g a n d a     u r u s h   o l o v i n i   a v j   o l d i r i s h i   B e r u n i y  t a l q i n i d a    

holis  tasvirl angan .  «Ha r  bi r  guruh   Vasudevadan    yo rda m  talab 

qilardi »,  -   deb  yo zadi   Beruni y.    Va sudeva   ularg a  (Pandu 

avlodlariga ): 

«Si zlarga  

yolg ’iz  

me n 

yord am 

b e rishimni 

xohla ysi z mi   yoki  aka m  Balabxad ra   ba rcha   qo ’shini   bilan   yo rda m 

b e r i s h i n i   x o h l a y s i z l a r m i ?   d e b     s a v o l   q i l g a n i d a ,     P a n d u   a v l o d l a r i  

---

 

                                                                                                                                                               

38 

 

V a s u d e v a n i  

t a n l a d i l a r .  

U l a r  

( P a n d u z o d a l a r )  

b e s h t a  

e d i :  

«Jazshithira   –  ularning   boshlig’i ,  ularning  botirla ri   –Arjuna, 

Sahodeva,  Bxe masen a(Bhi m)  va   Nakula »    Beruniy  s al   yuqorida  

a ytgan   ediki,    «Har  bir  guruh  o’z   kishilari   (etakchilari)  bilan 

birlashib   va   zo’r  ku ch  to ’pl ab    yo rda ml ashuvla ri  n atijasida