Berdaq nomidagi qoraqalpoq davlat universiteti biologiya fakulteti

Tinkturalarni essensiyalardan tayyorlash

Yuqoridagi usullardan tashqari tinkturalarni tayyorlab qo’yilgan essensiyalardan ham tayyorlash mumkin.Buning uchun 2 qism essensiya (1,2 bandlar bo’yicha olingan) 8 qism 45% li spirt bilan yoki 3 qism essensiya (3 band bo’yicha olingan) 7 qism 60% li spirt bilan yaxshilab aralshtiriladi.Tinkturalar birinchi o’nlik suyultirish shkalasiga to’g’ri keladi.

Xulosa

Fitopreparatlar tarkibida turli sinfga mansub bo’lgan kompleks ta’sir qiluvchi moddalar saqlangan bo’lib, ular oshqozon-ichak tizimida biologik faol moddalarning to’liq so’rilishini va hujayra protoplazmasining harakat faoliyatini ta’minlaydi, fermentativ faollikni oshiradi, to’qimalarning elastikligini va o’tkazuvchanligini yaxshilaydi hamda organizmdan zaharli moddalarni chiqarib yuborishni ta’minlaydi.Tabiiy biologik faol moddalar tanada oson zararsizlantiriladi, organizmda modda alamshinuvi jarayonida faol ishtirok etadi, allergenlik xususiyati sun’iy kimyoviy yo’l bilan olingan dori vositalaridan bir necha marotaba kam bo’ladi.Bu xossasi hozirgi vaqtda allergiya kasalligi keng tarqalgan davr uchun ayniqsa muhimdir.Fitopreparatlar terapevtik ta’sirining kengligi, zaharliligining kamligi va uzoq vaqt nojo’ya ta’sirlarsiz qo’llash mumkinligi bilan sintetik dori vositalaridan ancha ustun turadi.Fitopreparatlarning afzalligi ular tarkibida ma’lum biofaol moddalar borligidadir.Zamonaviy amaliyotda o’simlikning har xil fiofaol moddalaridan foydalanib kelinmoqda.

Alkaloidlar, efir moylari, organik kislotalar, vitaminlar, oshlovchi moddalar, smolalar, shilimshiq moddalar, fitonsidlar shular jumlasidandir.O’simliklardan olingan dorivor moddalar- bu butun biogenetik yig’ilgan majmua bo’lib, o’zida faol ta’sir etuvchi modda va boshqa ikkilamchi metabolitlar, proteinlar, efir moylari, xlorofill, mikroelementlar, noorganik tuzlar va vitaminlar saqlaydi. Gomeopatik vositalar-gomeopatik qoidalarga binoan qo’llaniladigan va davlat reestrining maxsus bo’limiga kiritilgan dorilar.
Gomeopatiya tibbiyotning noan’anaviy usuli bilan davolashning o’ziga xos yo’nalishlaridan biri bo’lib, kasallikni o’xshash dorilar va mikro yoki ultra dozalar bilan davolashga qaratilgan.Gomeopatiya asosiy dori darmon vositalaridan biri bo’lgan dorivor o’simliklardan keng foydalaniladi va ular gomeopatiya dorilarining qariyb 80 % ini tashkil qiladi.

Mamlakatimiz florasi 4,5 ming turdagi o’simliklardan 100 turi tibbiyot fanida qo’llaniladi.O’zbekiston Respublikasida ro’yxatdan o’tgan dori vositalaridan 382 nomdagisi o’simlik xomashyosi hisoblanadi.Dorivor o’simliklar plantatsiyalarini rivojlantirish maqsadida 11450 gektar yer maydoniga dorivor o’simliklar ekilgan.

Shu jumladan, Qoraqalpog’iston Respublikasida 8127 gektar yer maydonida qizilimiya ildizini qayta ishlash uchun 14 korxona faoliyat ko’rsatmoqda.51 korxona o’simlik xomashyosi ishlab chiqaruvchi hisoblanadi.
Ma’lumotlarga ko’ra, bugungi kunda respublikamizda 162 korxona dori vositasi, tibbiy buyumlar ishlab chiqaradi.2480 dan ortiq dori vositasi va 200 ga yaqin tibbiyot buyumni amaliyotda qo’llashga ruxsat etilgan.
Mahalliy ishlab chiqaruvchi 27 korxona tomonidan 25 farmakoterapevtik guruhga mansub dori vositalari va 10 nomidagi tibbiy buyumlar 14 xorijiy davlatga, jumladan, AQSH, Germaniya,Rossiya, Fransiyaga eksport qilinmoqda. Korxonalar tomonidan eksport qilingan mahsulotlar hajmi kun sari oshib bormoqda.Respublikamizga asosan yurak kasalliklari, nafas olish kasalliklari, ginekologiya, urologiya va og’riq qoldiruvchi preparatlarga talab ko’p bo’lganligi sababli chet el kompaniyalarining dorivor o’simliklaridan olingan mahsulotlari import qilinadi.


2021-2022 o’quv yilida Dorivor o’simliklarni yetishtirish va qayta ishlash texnologiyasi yo’nalishi bo’yicha 4 B guruh talabasi Erimbatova Shahnozaning «Fitopreparatlar texnologiyasi» fani bo’yicha yozgan kurs ishiga