Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

bagty
diýen etnik adyň bagtyýarlar bilen 
baglanyşykly dörän bolmagy hem mümkindir. Gökleň etnoniminiň 
leň
böleginiň şol bagtyýarlara direýändigini nazara alsak (bu barada 
gökleň
diýen adyň düşündirilişinde doly gürrüň bereris), bu çaklamanyň 
hakykata ýakyndygyna göz ýetirmek kyn däl.
BADA, BADAK, BADAL, BADRAK, BATAŞ, BATYM
Ýomut, teke, ärsary taýpalarynyň düzümindäki 
bada
, ärsarylardaky 
badak
, Çärjew oblastynda ýaşaýan şyhlaryň arasyndaky 
badal
, ýomut 
we çowdurlardaky 
badrak
, ärsary we surhulardaky 
bataş
, saryklardaky 
batym
ýaly uruglaryň ýa-da tireleriň atlary bir kökden (
bad
ýa-da 
bat
sözünden) emele gelipdirler, muny şol sözlerdäki a çekimlisiniň gysga 
aýdylyşy hem tassyklaýar.
Bularyň aglabasy iňňän gadymy türki etnonimleridir, çünki 
bataşlaryň baryp XV asyrda Aral deňziniň kenarlarynda ýaşandygy, soňra 
olaryň köpçülikleýin Amyderýa we Kaşgaderýa boýlaryna göçendigi 
barada taryhy çeşmeler habar berýärler (olar häzir hem şu ýerde 
ýaşaýarlar). Badrak diýen etnonim başgyrtlaryň tabyň, özbekleriň lakaý 

---

61
we dörmen, gazaklaryň kaňly taýpalarynyň düzüminde hem duş gelýär, 
hatda başgyrt badraklary Akmany özleriniň taýpabaşysy hasaplaýarlar 
(akman—salyrlaryň 4 bölüminiň biridir). Diýmek, badrak XI asyrdan has 
öň, ýagny agzalan türki halklaryň Altaý, Gyrgyz sähralarynda bilelikde 
oturan döwürlerinde dörän etnonimdir.
Häzirki türki dilleriň aglabasynda, şol sanda türkmen dilinde hem 
bad
ýa-da 
bat
sözüniň urug-tire adyna laýyk bolaýjak manysyna duş 
gelinmeýär. Diňe Mahmyt Kaşgarynyň sözlüginiň (XI asyr) üçünji 
tomunda