Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

nurata, omarata, ybagata 
diýen üç bölüminiň atlarynyň yzyndaky 
ata
sözleri 
hoja, şyh, pir 
sözleri 
bilen birlikde “keramatly”, “mukaddes” diýen manyda ulanylan türki 
sözden emele gelipdir.
Şu ýerde ýene bir zady bellemekçidiris. Bu taýpanyň ýaşululary 
Arçmanata, Goçata, Köwata, Nowata, Garybata, Goturtata, Nantyşata, 
Talaýhanata, Çopanata, Darganata ýaly toponimleriň düzümindäki 
ata
sözünden ugur alyp, olaryň ählisini ata taýpasynyň wekilleri 
bilen baglanyşdyrýarlar. Beýle pikir hakykatdan daşdyr, çünki ýer-
ýurt atlarynyň yzyna goşulýan 
ata
sözi edil Astanababa, Bilalbaba, 
Çäçbaba, Ýylanlybaba, Uzyntutbaba ýaly toponimlerde duş gelýän 
baba, hoja
(Hojagaýnar, Hojambaz, Hojagarawul, Hojagübürdek), 
pir
(Awçypir), 
jan
(Bakyjan, Agişanjan, Agoglanjan), 
mama
(Aýmama, 
Gyzmama), 
ene
(Ogamene), 
bibi
(Parawbibi, Gyzbibi) sözleri ýaly, 
mukaddes ýerleriň: öwlüýäleriň, mawzoleýleriň, çeşmeleriň atlaryna 
“mukaddes” manysynda köp ulanylýan sözdür. Meselem, Darganatada 
atalaryň ýaşaýandygyna we onuň adynyň “dargan, pytran atalar” diýlip 
düşündirilýändigine seretmezden, bu adyň atalara dahylly ýeri ýok, 
çünki atalar taýpa hökmünde ýüze çykmazdan has öň hem bu ýerdäki 
Dargan mawzoleýine Darganata diýilýär eken.

---

58
BAGA, BAGAJA, BAGWELI, BAGLY, BAŞBAGLY
Eserdeň okyjylar bu türkmen etnonimleriniň ählisiniň düzüminde 
bag
(ba:g, 
a
çekimlisi uzyn aýdylýar) sözüniň bardygyna üns berendirler. 
Bu sözüň manysyny düşündirmezden öňürti, sanalan etnik atlaryň 
haýsy taýpalara duş gelýändigini aýyl-saýyl edeliň: 
baga
—teke, ýomut,