Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

alan
diýen adyny 
alam
we 
olam
görnüşinde şu güne çenli saklapdyr.
Geçmişde alanlara 
as
ýa-da 
ýas
hem diýlipdir. Bu gadymy taýpanyň 

---

45
(halkyň) oseti (osetin) halkynyň döremeginde aýgytly rol oýnandygyny 
şu ýerde ýatlap geçmek gerek (ýeri gelende ýatsak, osetileriň gelip çykyş 
prosesine—etnogenezine halaçlar hem gatnaşypdyr). Alanlar 
as
diýen 
ady 
os
görnüşinde 
oseti
halkynyň adynda şu wagta çenli saklanypdyr 
(
olam
we 
alam
diýen etnonimlerde hem 
a-o
ses çalşygyny görýäris). 
Oseti diýen adyň ikinji bölegi 
–eti
gürji dilinde ýurt manysyny berýär. 
Deňeşdiriň: Swan—Swaneti—Swanetiýa, Kah—Kaheti—Kahetiýa.
Alan diýen adyň 
as
ýa-da 
ýas
diýen wariantlary-da türkmen 
etnonimiýasynda şöhlelenipdir. Muňa çowdurlaryň (igdirleriň) 
düzümindäki 
asa
hem-de 
ýasa
diýen tire atlary şaýatlyk edýärler.
Diýmek, olam, alam, alan, as diýen tire-taýpa atlary gadymy 
alanlaryň adyna syrygyp, olar türkmen etnonimiýasynyň iňňän irki 
gatlagyna degişlidir.
ALAÇA, ALAÇYK, ALAŞA
Türkmen urug-tireleriniň atlary bolan bu sözleriň aslynda bir 
kökden dörän bolmagy mümkindir. Wagtyň geçmegi bilen olar dürli 
fonetik öwüşginlere eýe bolan bolsalar gerek. Bu sözler tekeleriň utamyş 
bölüminde 
alaça
diýen tiräniň, saryklaryň 
alaşa
urugynyň we onuň 
polatşa urugynyň 
alaçyk
tiresiniň atlarynda saklanyp galypdyr.
Bu etnonimleriň aňladýan manylary barada taryhy çeşmelerde hiç 
zat aýdylmaýar. Halk rowaýatlary hem saryklaryň alaşa urugynyň adyny 
Alyşa diýen adamyň (tirebaşynyň) ady bilen baglanyşdyrýar. Alaça, 
alaşa diýen sözleriň häzirki manylaryndan ugur alýan düşündirişlere-de 
duş gelinýär, ýöne olara ynanmak kyn.