Bbk 3. (2) A 91 Atanyýazow S

oguz—ogur, dokuz—tohar, sekiz—seker
we ş.m. 
Göz
we 
görmek, geler 
we 
gelmez
ýaly sözlerde bu fonetiki hadysa 
türkmen dilinde-de duş gelýär. Diýmek, uýgur sözi r—dilli türki taýpalar, 
oguz hem z—dilliler tarapyndan döredilne atlardyr. Muny VIII asyr 
uýgurlaryna dokuzoguz diýlendigi hem tassyklaýar (ilki döwlet guranda, 
uýgurlar 9 sany oguz taýpasyndan eken).
USSAJYK, USSALAR, USSAŇKYLAR
Sakarlaryň 
ussajyk
, ärsarylaryň 
ussalar
, ýomutlaryň 
ussalygürbe
we 
ussaňkylar
tirelerine ýa ussa taýpabaşysynyň ady dakylypdyr, ýa-da 
tire wekilleriniň ökde hünärmentdiklerine görä, olara şeýle at berlipdir. 
Nohurlylaryň 
ussanedir
tiresiniň adynda tirebaşynyň Nedir atly adam 
bolandygy hem görkezilipdir.
USTAJAL
Gökleňleriň 
ustajal
tiresiniň adyna Türkiýe türkmenleriniň 
düzüminde-de duş gelinýär. Türk alymy Faruk Sumer ony “ussa 
hajyly”, ýagny, “Mekgä haja gidip gelen ussanyň ili” diýip düşündirýär. 
G.I.Karpow bolsa ustajal diýen gökleň tiresini Eýran gyzylbaşlrynyň 
ustajlu taýpasyndan goşulan hasaplaýar.
UTAMYŞ, ÖDEMIŞ
Togtamyş bilen birlikde teke taýpasyny emele getirýän iki uly 
bölümiň biri bolan 
utamyşlaryň
adyny alymlar (G.I. Karpow we 
beýlekiler) Altyn Orda hany Utamyş hanyň (Ötemişiň) ady bilen 
baglanyşdyrýarlar. Tekeleriň Altyn Orda hanlarynyň gol astynda 
köp oturandygyny, olaryň togtamyş bölegine-de şol hanlaryň biriniň 

---

220
adynyň geçendigini nazara alsak, onda beýle düşündirişiň hakykatdan 
üzňe däldigine göz ýetirmek kyn däldir (bu barada 
Teke
we 
Togtamyş
makalalaryna serediň). Çowdurlaryň ödemiş tiresiniň ady hem Utamyş 
handan gaýdýan bolsa gerek.