Baxriddinova n. M. Zaripova m. D

 
 
TAJRIBA ISHI №4 
 
Ishlab chiqarish xonalari havosi tarkibidagi vodorod sulfid miqdorini aniqlash 
 
Ishning maqsadi:
Ish joylarida havosi tarkibida vodorodli sulfid gazining miqdorini aniqlash 
usullari, jihozlari va qurilmalari bilan tanishish. 
Kerakli jihozlar va reaktivlar: 
1.
Aspirator yoki hajmi 2l ikkita shisha idish. 
2.
Shimib olgich (yutib olgich). 
3.
Byuretka. 
4.
Hajmi 200 ml kolba. 
5.
Barometr. 
6.
Termometr. 
7.
0,01 n yod eritmasi. 
8.
0,01n natriy giposulfid eritmasi. 
9.
0,5% suvli kraxmal eritmasi. 
Nazariy ma’lumotlar 
Vodorod sulfid (H
2
S)-bug’lanuvchi rangsiz hidli gazdir. Undan aynigan tuxum hidi 
kelib turadi. Uni ko’pincha bаlchiq gazi deb yuritiladi. Ish joylaridagi havoda ushbu gaz 
oqsillarining parchalanishi tufayli yig’ilib qolishi mumkin. Vodorod sulfidning molekulyar 

---

126 
massasi 17mg ni tashkil etadi. Uning havoda ruxsat etilgan chegaraviy konsentrasiyasi 
10mg/m
3
ni tashkil etadi. 
Ish joylarida H
2
S miqdorini sifatiy aniqlash usullariga quyidagi usullar kiradi. 
1.
Vodorod sulfid ta’sirida uksus-nordon qo’rg’oshin eritmasi bilan ho’llangan filtr qog’oz 
qora rang oladi. 
2.
Nitroprussid natriy bilan shimdirilgan filtr qog’oz qizil binafsha rang oladi. 
3.
Agar vodorod sulfid gazining konsentratsiyasi ish joyidagi havoda yuqori (0,0034 yoki 
3,4 mg/m
3
va undan yuqori) bo’lsa, uning mavjudligini havoni hidlash yo’li bilan aniqlash 
mumkin. 
Ish joylarida ammiak miqdorini miqdoriy aniqlash usuli keng tarqalgan. Buning uchun 
hajmiy aniqlash usuli (titrometrik usul) dan va universal gazoanalizator (UG-2)dan qo’llaniladi.
Titrometrik usulda tadqiq etiladigan havo yod suvli eritmasi orqali so’rib olinadi. Natijada 
havodagi H
2
S yod vodorodli kislota hosil qiladi. Titrini kamayishiga qarab, H
2
S miqdori 
haqida xulosa chiqariladi.