Gazlarda ko`chish hodisalari

Gazlarda ko`chish hodisalari
7.1. Gazlarda diffuziya. Fik qonuni;
7.2. Statsionar diffuziya;
7.3. Diffuziya koeffitsiyentini o’lchash;
7.4. Gazlarning issiqlik o’tkazuvchanligi;
7.5. Fure qonuni;
7.6. Issiqlik o‘tkazuvchanlik koeffisiyentini o’lchash;
7.7. Gazlarning qovushoqligi.


1.Gazlarda diffuziya. Fik qonuni: Bir-biriga tegib turgan ikki yoki bir necha modda molekulalarining issiqlik harakati tufayli bir-birining ichiga singib o`tish hodisasi diffuziya deb ataladi. Gaz tarkibi jihatidan bir jinsli bo`lmagan hollarda ham, ya`ni u konsentrasiyasi nuqtadan nuqtaga o`zgaruvchi ikki yoki bir necha komponentadan tarkib topgan hollarda ham gazda diffuziya vujudga keladi. Diffuziya jarayonida aralashma konmponentalaridan har biri gazning bu komponenta konsentrasiyasi katta bo`lgan qismlaridan konsentrasiyasi kichik bo`lgan qismlariga o`tishi ro`y beradi.
Diffuziya hodisasini miqdoriy tavsiflash uchun diffuziya oqimi tushunchasi kiritilgan. Diffuziya oqimi diffuziyalanuvchi komponentaning vaqt biriligi ichida diffuziya yo`nalishiga perpendikulyar bo`lgan yuza birligidan o`tgan molekulalar soni bilan o`lchanadi.
Tajribalar biror komponentaning diffuziya oqimi shu komponenta konsentrasiyasi (zichligi) gradiyentiga proporsional ekanligini ko`rsatadi (Fik qonuni). Agar gaz aralashmasining, bizni qiziqtirgan komponentasining, konsentrasiyasi faqat x yo`nalish bo`ylab o`zgarsa, u holda konsentrasiya gradiyenti, ya`ni konsentrasiyaning x yo`nalish bo`ylab o`zgarish tezligi bo`ladi va diffuziyaning asosiy qonuni (Fik qonuni) shunday ifodalanadi:
(7-1)
Bundagi D - diffuziya koeffisiyenti deb ataladi. U konsentrasiya gradiyenti bir birlikka teng bo`lgandagi diffuziya oqimiga son jihatdan teng bo`lgan kattalikdir.
Diffuziya stasionar yoki nostasionar bo`lishi mumkin. Stasionar diffuziyada konsentrasiya gradiyenti o`zgarmay qoladi. Shu sababli diffuziya oqimi ham o`zgarmaydi.

7-1 – rasm.
Nostasionar diffuziyada konsentrasiya gradiyenti o`zgaradi. Shunga muvofiq ravishda vaqt o`tishi bilan diffuziya oqimi ham o`zgaradi.