“БАҲолаш иши ва инвестициялар” кафедраси

Ноаниқлик - бу инвестицион лойиҳани амалга ошириш шарт-шароитлари ҳақидаги 
маълумотларнинг тўлиқ ёки аниқ эмаслигидир. Масалан, инфляция ҳақидаги, техника-
технологиялардаги ўзгаришлар ҳақидаги, лойиҳа қувватининг, объектнинг қурилиш ва 
фойдаланишга топшириш муддатлари, ҳаражат ва натижаларнинг нотўғри ҳисоб-китоб 
қилиниши каби маълумотларнинг тўлиқ ёки аниқ эмаслиги натижасида ноаниқлик юзага 
келади.
Лойиҳани амалга ошириш жараёнида юзага келиш имконияти билан боғлиқ кўнгилсиз 
ҳолатлар ва оқибатлар риск тушунчаси билан изоҳланади. 
Риск билан ноаниқликнинг фарқи шундаки, натижалар эҳтимоллиги жорий давр 
маълумотлари асосида баҳоланаётган вақтда риск эътиборга олинади. Ноаниқлик эса бундай 
эҳтимоллик ўтган ва келаси давр маълумотлари етишмаслиги ёки тўлиқ эмаслиги сабабли 
субъектив аниқланган вақтда эътиборга олинади. Ҳар қандай ҳолда ҳам келгуси иқтисодий 
ҳолатлар истиқболини белгилаш (инфляция, фоиз ставкаси, талаб ва таклиф, ишлаб чиқариш, 
сотиш ҳажми ва бошқалар) келажакнинг маълум эмаслиги сабабли фақат тахминий ва ноаниқ 
натижалар бўлиши мумкин. Чунки ўтган давр маълумотлари асосида фақат номаълум 
келажакда юз бериши мумкин бўлиб ўтган ривожланиш тенденциясини аниқлаш мумкин. 
Ноаниқлик ва рискларнинг ҳар иккаласи ҳам лойиҳадаги йўқотиш ва зарарларга 
боғлиқ бўлганлиги учун уларнинг бир-бири билан узвий алоқадорликда ифодалаш 
мақсадга мувофиқдир. 
Инвестиция лойиҳалари келажакка қаратилганлиги сабабли, уларни амалга ошириш 
натижаларини аниқ таҳмин қилиш муаммодир. Бундай лойиҳалар кутилиши мумкин бўлган 
рисклар ва ноаниқликларни ҳисобга олган ҳолда бажарилиши керак. Инвестицион қарор бир 
қатор кутилиши мумкин бўлган оқибатларга эга бўлган ҳолларда, қарор рискли ёки 
ноаниқликларга эга, деб аталади. 

---

Бугунги кунда биз нафақат рисклар ҳақида маълумотларга эгамиз, балки уларни таҳлил 
қилиб, баҳо бериб, рискларни бошқариш имкониятига эгамиз. Лекин таҳлилни ҳам, рисклар 
бошқарувини ҳам биринчи босқичи - бу риск турини аниқлашдир. 
Инвестицион лойиҳани ишлаб чиқишда ва амалга ошириш даврида юзага келиши 
мумкин бўлган рискларнинг ҳар бир турини алоҳида ҳисобга олиш, ўрганиш ва таҳлил 
қилиш, аниқлаш ҳамда уларни пасайтириш чораларини ишлаб чиқиш зарур бўладики, бу 
рискларга қарши курашишнинг энг самарали усули ҳисобланади. Бунда рискларнинг ўзига 
ҳос хусусиятларини ҳам эътиборга олиш мақсадга мувофиқдир.