Baliq kasalliklari fanidan ma’ruzalar to’plami termiz- 2021

Parazitlarning rivojlanish tsikllari. Har bir parazit turi o’zining rivojlanish davri davomida bir qator bosqichlarni bosib o’tadi, bu bosqichlarda parazitlar morfologik xususiyatlariga ko’ra o’zaro bir – biridan keskin farqlanadi. SHuningdek, parazitlarning turli xil rivojlanish bosqichlarida yashash sharoitlari xam o’zaro farqlanadi. Masalan, voyaga yetgan askarida anaerob sharoitda yashashga moslashgan bo’lib, shu bilan bir vaqtda uning tuxumi va lichinkalari rivojlanishi aerob sharoitda amalga oshadi. Parazitlarning rivojlanish tsikllari xam turli xilda amalga oshadi. Ayrim holatlarda parazitlar bitta yoki ikkita oraliq va bitta yakuniy holatdagi xo’jayinlar tanasida yashashga moslashadi. Dastlab ular yakuniy holatdagi hayvon tanasida yashaydi (bu tipdagi hayvonlar odata ko’pincha holatda umurtqali hayvonlardan tashkil topgan), keyin esa parazitning tuxum va lichinkalari tashqi muhitga tushadi va bunda ko’proq parazitar hayot tsikli qayd qilinadi. Keyin lichinka oraliq xo’jayin tanasiga joylashadi (o’z navbatida oraliq xo’jayin odatda umurtqasiz hayvon turlaridan tashkil topgan), ushbu xo’jayin tanasidan esa tashqi muhitga chiqqanidan keyin ikkinchi oraliq xo’jayin tanasiga yoki yakuniy xo’jayin tanasiga tushishi kuzatiladi.

Boshqa turdagi parazitlarda ko’pincha holatlarda oraliq xo’jayinlari mavjud bo’lmasligi qayd qilinib, ularning tuxumlari va lichinkalari boshqa organizm tanasida inkapsulyatsiya davrini boshdan kechiradi. Biroq, bu rivojlanish davida xo’jayin organizmni oraliq xo’jayin sifatida tavsiflash mumkin emas, ushbu ko’rinishda parazitlar o’z rivojlanish tsikli davomida oraliq xo’jayinlarsiz xam rivojlanishi mumkin. Yuqoridagi ko’rinishdagi xo’jayin organizmi rezervuar organizm deb nomlanadi. Parazit rezervuar organizm tanasiga tushishi uchun ushbu organizm tomonidan parazit joylashgan organizm iste’mol qilinishi talab qilinadi. Rezervuar xo’jayin sifatidagi organizmga misol qilib yomg’ir chuvalchangini ko’rsatish mumkin, ularni iste’mol qilish orqali ayrim qush turlari dumaloq chuvalchanglarga mansub parazitlar bilan zararlanadi, bu parazitlar ushbu holatda xo’jayinlarini almashtirmasdan rivojlanishi qayd qilinadi. Bu ko’rinishdagi rivojlanish tsikli qo’sh holatda rivojlanish deb nomlanadi.

Parazitlar bilan zararlangan baliqlar bevosita boshqa baliqlar bilan turli xil aloqalarga kirishish orqali parazitlar yuqish ehtimolligi darajasi ortadi yoki parazitlar kasallangan baliqlardan suv orqali boshqa baliq turlariga yuqishi kuzatiladi.