Baktria press Тошкент 2013 Ўзбекистон Республикаси Меҳнат ва аҳолини ижтимоий муҳофаза қилиш вазирлиги Бирлашган Миллатлар Ташкилотининг Тараққиёт Дастури

11. Мен таржимонман ва бир ташкилот билан хизматлар кўрсатиш тўғрисида 
шартнома тузганман. Мен барча касаба уюшмасининг маблағлари ҳисобидан 
меҳнат жамоаси бир кунлик дам олишга кетаётгани ҳақидаги хабарни эшитдим. 
Мени эса ҳеч ким таклиф қилмади. Бу адолатданми, ахир мен ҳам улар билан 
бирга меҳнат қиламанку?
Агар жамоа шартномасида ўзгача ҳолатлар акс эттирилмаган бўлса, дам олишга 
меҳнат жамоаси аъзолари таклиф қилинганликлари ҳақида сўз юритилганда, 
корхонада меҳнат шартномаси асосида меҳнат қилаётган ва касаба уюшмаси 
маблағи ҳисобидан бўлганлиги учун унга аъзолик бадали тўлаган ходимлар 
назарда тутилган. Меҳнат кодексининг 19-моддасига кўра, бир марталик хизмат 
кўрсатадиган ёки фуқаролик-ҳуқуқий тусдаги шартномалар бўйича бир марталик 
ишларни бажарадиган жисмоний шахслар меҳнат жамоасининг аъзолари 
ҳисобланмайдилар. Афсуски, Сиз меҳнат жамоасининг аъзоси ҳисобланмайсиз, 
чунки сиз таржималарни хизмат кўрсатиш тўғрисидаги шартнома асосида амалга 
оширасиз ва сизнинг ишингиз бир мартталик ҳисобланади. Меҳнат тўғрисидаги 
қонун ҳужжатари, ички меҳнат тартиб қоидалари ва жамоа шартномасида кўзда 
тутилган кафолатли тўловлар ва бошқа имтиёзлар сизга татбиқ этилмайди.
12. Мен ҳамкасбим билан низолашиб қолдим. Биз умумий ҳисобот тайёрлаётган 
эдик. Ҳисоботнинг ҳамкасбим тайёрлаган қисми хато экан. Корхонамиз раҳ
-
барияти эса иккаламизга ҳайфсан берди. Фикримча, бу адолатдан эмас, чунки 
мен астойдил ишлаб, ҳисоботнинг ўзимга тегишли қисмини аъло даражада 
тайёрлаган эдим. Манфаатларимни ким ҳимоя қила олади?
Сизнинг ҳуқуқ ва манфаатларингизни корхонангизнинг вакиллик органи 
ҳимоя қилиши мумкин.
Меҳнат кодексининг 21-моддасига мувофиқ, меҳнатга оид муносабатларда 
ходимларнинг манфаатларини ифода этишда вакил бўлиш ва бу манфаатларни 
ҳимоя қилишни корхонадаги касаба уюшмалари ва уларнинг сайлаб қўйиладиган 
органлари ёки ходимлар томонидан сайланадиган бошқа органлар амалга ошириши 
мумкин, бу органларни сайлаш тартибини, уларнинг ваколатлари муддати ва миқдор 
таркибини меҳнат жамоасининг йиғилиши (конференцияси) белгилайди.
Ходимлар вакиллик қилишни ҳамда ўз манфаатларини ҳимоя этишни ишониб 
топширадиган органни ўзлари белгилайдилар.
Ходимларнинг вакиллик органлари асосан касаба уюшмалари ҳисобланади.

---

11
2-БОБ 
Касаба уюшмалари ва улардаги сайлаб қўйиладиган органларнинг давлат 
ва хўжалик органлари, иш берувчилар билан ўзаро муносабатларидаги ҳуқуқлари 
Меҳнат кодексининг 3-боби, «Касаба уюшмалари, уларнинг ҳуқуқ ва фаолиятининг 
кафолатлари тўғрисида»ги Қонун, касаба уюшмаларининг уставлари, жамоа 
келишуви ва шартномалари билан белгиланади.
Ходимлар вакиллик органларининг ҳуқуқлари кенг бўлиб, уларга қуйидагилар 
киради:
#
музокаралар олиб бориш, жамоа шартномалари ва келишувлари тузиш, 
уларнинг бажарилишини текшириб туриш, иш берувчига корхонада меҳнат 
тўғрисида норматив ҳужжатлар тайёрлаш юзасидан таклифлар киритиш;
#
корхонани ижтимоий-иқтисодий ривожлантиришга доир масалаларни 
кўриб чиқишда қатнашиш;
#
меҳнат низоларини кўрувчи органларда ходимлар манфаатини ҳимоя қилиш;
#
иш берувчи ҳамда у вакил қилган шахсларнинг қарорлари меҳнат тўғриси-
даги қонунлар ёки бошқа норматив ҳужжатларга зид бўлса ёхуд ходимларнинг 
ҳуқуқларини бошқача тарзда бузаётган бўлса, бу қарорлар устидан судга шикоят 
қилиш.
Вакиллик органлари ижтимоий-меҳнат муносабатларида ходимлар манфа-
атларини ҳимоя этишга қаратилган бошқа хатти-ҳаракатлар ҳам, башарти бу 
хатти-ҳаракатлар қонун ҳужжатларига зид бўлмаса, қилишлари мумкин.
13. Мени яқинда фирмамизнинг касаба уюшмаси раҳбари этиб сайлашди.