Bakayev Z. T jamoada samarali ishlash o’quv qo’llanma samarqand-2020

Moderatsiya – yo‘naltirilgan guruhlarni boshqarish aloqa jarayonlarini tashkil qilish va guruhda qaror qabul qilish asosida muammoni muhokama qilish yoki hal qilishdir.

Moderatsiya atamasiga birqancha tariflar berilgan. Bu terminning etimologiyasiham lotin va italyan tillarida uchratishimiz mumkin. Demak ushbu so‘zning lo‘g‘aviy ma’nosiga qaraymiz.

Moderatsiya – (lotin va italyancha “moderatio” “moderare” so‘zidan olingan bo‘lib “tartibga solish”, “yetakchilik”, “me’yorlash”, “yumshatish”, va “cheklash” degan ma’nolarni anglatadi) bu yig‘ilishlarni (konferentsiyalar, seminarlar) muntazam, tarkibiy ravishda o‘tkazish usuli bo‘lib, bu ularni tayyorlash, o‘tkazish va yakunlash samaradorligini oshirishga imkon beradi. Zamonaviy ma’noda moderatsiya samarali aloqani zamonaviy usuli hisoblanib buning natijasida guruh ishlari ancha to‘g‘ri tashkillashtrilishini ta’minlaydi. Moderatsiyani o‘tkazishda bir qator ixtisoslashgan usul va usullar qo‘llaniladi.

Moderator (Lotincha “moderaror” – cheklayman) - ijtimoiy tarmoq’dagi (administrator, forum, konferentsiyalar, o‘yinlar) ma’murga nisbatan tor huquqlarga ega foydalanuvchi⁴, ammo oddiy foydalanuvchilar, ishtirokchilardan ko‘ra kengroq huquqlarga ega foydalanuvchi. Ma’murdan farqli o‘laroq, ko‘pincha tarmoq manbaining muayyan mavzularida yoki bo‘limlarida manba qoidalariga rioya qilinishini nazorat qiladi⁵. Moderator boshqa odamlarning xabarlarini o‘chirib tashlash yoki tahrir qilish, shuningdek, kerak bo‘lganda sahifalarni bekor qilish va ba’zi ishtirokchilarning manbani ko‘rish yoki tahrirlash huquqlarini cheklash huquqiga ega. Shuni ta’kidlash kerakki, bu erda faqat eng asosiy vazifalarni sanab o‘tildi hamda qoida tariqasida, har bir jamoada o‘ziga xos, aniqroq javobgarlik va vakolatlar mavjud. Kengaytirilgan moderator huquqlariga quyidagilar kiradi:

• 
  boshqa odamlarning xabarlarini o‘chirish huquqi;
  
• 
  boshqa odamlarning xabarlarini tahrirlash, qirqish yoki yashirish huquqi;
  
• 
  foydalanuvchi sahifalarini o‘chirish huquqi;
  
• 
  foydalanuvchilarni saytni tahrirlash va ko‘rish huquqini cheklash (taqiqlash).
  

Moderatsiya jamoalar uchrashuvlarining nisbatan yangi shakillaridan biri xisoblanadi. U asosan global internet tarmog‘i bilan bog‘liq xolda bizning hayotimizga kirib keldi. Bugungi kunda barchamiz smenar treninglarda ishtrok etib kelmoqdamiz yoki ma’lum bir tarmoqda guruhlar a’zosimiz. Ana shu jarayonlarda admin, moderator va ishtirokchi atamalari bilan birga guruhlarning faoliyati davom etmoqda.

G.Hausmann va X. Shturmerning fikriga ko‘ra hamkorlikdagi rejimda guruh ishini tashkil etish, uning ishtirokchilarining teng huquqlariga rioya qilish, umumiy moderatsiyaning asosiy maqsadi sanaladi. Moderator bu holatda quvvatni ishlatishni rad etadi, shuningdek guruhning o‘zaro ta’sirini baholaydi. Demak, moderatsiyaning maqsadi - demokratik rejalashtirish va xodimlarning faol ishtirokini rag‘batlantirish bilan biznes aloqasining samarali darajasiga erishishdir. Ushbu texnologiyaning asosiy maqsadi jamoani shakllantirish uchun sharoit yaratish va tashkiliy tuzilma jarayonini yanada tezkor olib borishan iborat.