Baho va bahoning shakllanishi : kasb-hunar kollejlari uchun o'quv qollanma



Download 2,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/41
Sana30.03.2022
Hajmi2,05 Mb.
#519367
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   41
Bog'liq
Baho va bahoning shakillanishi J.B. Babayeva 2006

4 .2 . Bozor tuzilmalari tiplari
T u rli b o z o rla rd a b a h o la r n i belgilash tu r lic h a a m alg a
o sh irilad i. M u k a m m a l ra q o b a t b o z o ri m u v o z a n a t q a r o r
topishiga olib keladigan k o ‘pgina om illarni o ‘z ichiga oladi: 
resurslarning harakatchanligi, yaxshi xabardorlik, texnologiya 
ishlab chiqarish tartibini tez qayta qurish layoqati va boshqalar 
shu lar ju m lasidandir.
S o f raqobat bozorida ishlovchi korxonalar qatoriga ta d b ir­
korlik faoliyatining jud a keng sohalarini kiritish mumkin. U nda 
bir-biriga o ‘xshagan tovar, mahsulotlam i sotuvchi va xaridorlar 
ishtirok etadi (m asalan, b ug‘doy, qim m atli q o g ‘ozlar, mis va 
boshq.). Bu bozorda tovarlarni xaridor bozor bahosidan yuqori 
bahoda sotib olmaydi, faqat belgilangan bozor bahosida o ‘zlari 
u c h u n zaru r b o i g a n h ajm da tovarlarni sotib olishlari m u m ­
kin yoki a k sin c h a 1.
Monopolistik raqobat bozorida
b a h o belgilash xilma-xil 
guruhdagi tovarlar ishlab chiqaradigan korxon alar raqobat 
qilib boradigan sharoitlarda am alga oshiriladi (bu korxona- 
larning tovarlari n o m u k a m m a l o T in b o sa r tovarlar toifasiga 
kiradi, lekin shu bilan bir vaqtda tabaqalashtirilgan, o ‘ziga 
xos xususiyatlarga ega b o ia d i).
K orxona yoki firma o ‘z tovariga b a h o belgilashda, agar 
boshqa korxonalarning m azk ur bozorga chiqargan tovarlari 
bu tovarning o ‘rnini t o l a bosa olm aydigan b o l s a , bir q adar 
m o nopolist b o i i b ish k o ‘radi.

Komiep Ф.
Основы маркетинга. 3-е изд., доп. - М.: «Экономика», 2000. 
355-Ь.
38


Кат sonli ishlab chiqaruvchilar raqobat q Had iga n
(oli- 
gopolistik) bo zorda b a h o belgilash o ‘z raqiblarining xatti- 
harakatlari bilan hisoblashishga m ajbur b o i g a n bir n e c h a
korxonalar ustunlik qilib turadigan sharoitda amalga oshiriladi. 
Oligopoliya bu sh und ay turdagi bozorki, unda:
— bir nech ta, ta x m in a n o ‘n ta c h a korxona b u tu n bozorni 
yoki u ning bir qismini t a ’minlaydi;
— bu korxonalar b a ’zilarining bozordagi s a lm o g l 25% 
d a n kolproq b o i a d i , shunga ko ‘ra ular tovarning bo zor b aho - 
siga t a ’sir qila oladi;
— korxonalar, firm alar b a h o belgilashda h a m , boshqa 
is h la rd a h a m u la r b ila n r a q o b a t q ilu v c h i k o rx o n a la rg a
qaramligini biladi va shu korx onalarning xatti-harakatlariga 
qarab ish k o ‘rishlari lozim b o ia d i.
Oligopsoniya bozorida kam sonli xaridorlar raqobat qiladilar. 
U la r o ‘zlarining bozordagi vaziyat iga qarab sotib olinadigan 
tovarning bahosi va bo zo r faoliyatining boshqa ko ‘rinishlariga 
katta t a ’sir k o ‘rsatishlari m um kin.
M onop olistik b o z o r x o ‘jalik yurituvchi bitta agentning 
ta n h o hukm dorligini ifodalaydi, tovar bahosini h a m o ‘sha 
agent o ‘zi belgilaydi. M ono po liya ishlab chiqaruvchi yoki 
sotuvchi bitta, ta n h o b o l a d i g a n holdir. M o n op so niya b o ­
zorida ta n h o , b itta-yu bitta xaridor o ‘z tovarini taklif qiladi. 
Shu holda belgilanadigan baho m onopol baho deb, q o ‘shimcha 
olinadigan d a ro m a d esa m o n o p o l foyda hisoblanadi.

Download 2,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   41




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish