Б. Т. Тошмухамедов ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта

Регионал метаморфизм жинслари

Катта ҳудуда содир бўлган, яни кенг тарқалган динамотермал метаморфизмга регионал метаморфизм дейилади. Регионал метаморфизмга учраган худудларида метаморфик жинсларни бир хил ривожланганлиги ва метаморфик омилларни (босим ва ҳарорат) бир хиллиги хосдир. Катта худудларда жинс ташкил қилувчи минералларни маълум ассоциацияси хос бўлиб, улар физико-кимёвий шароитни доимийлигини кўрсатади.

Қуйида регионал метаморфизм фациялари ва уни жараёнида ҳосил бўлган асосий жинсларни таърифи келтирилган.
Яшил сланецлар фациясининг жинслари. Бу фация жинслари қуйидаги термодинамик шароитда ҳосил бўлади. Ҳарорат 400⁰ С гача, босим 4000 атм. гача бўлади. Бу шароитда гиллар гилли сланецлар, филлит ва хлорит-серицитли сланецларга ўтади. Ўрта ва асос вулқоноген жинслар яшил жинсларга ва яшил сланецларга ўтади.
Сланецларга жинс ташкил қилувчи минералларни маълум йўналишда жойлашганлиги хосдир. Жинсни текстураси сланецсимон, структураси лепидобластли, айрим ҳолларда грано-лепидобластли. Сланецлар регионал метаморфизмни яшил сланецлар фациясида ҳосил бўлади. Улар ҳосил бўлишига кўра парасланец ва ортосланец бўлинади.
Метамрофизмни бошланғич босқичида гиллар гилли сланецга ўтади. Жинсда хлорит, серицит, кварц ва бошқа минераллар ҳосил бўлади. Жинсда гилли масса маълум миқдорда сақланиб қолади. Жинсни структураси бластопелитли.
Метаморфизмни даражаси кўпайиши билан гилли сланец филлитга ўтади. Филлитлар майин чешуйкали, юпқа қатламли жинс. Жинс кўп микдорда серицит ва хлоритни бўлиши ҳисобига сланецеватостни текислиги бўйича ипаксимон ялтирайди. Жинсни ранги кумушсимон-оқ, яшил-кўк, графит бўлса, у тўқ кулранг ва қора бўлади. Жинс таркибида яна кварц, кальцит, доломит, гранат учрайди.
Яшил жинслар ва яшил сланецлар ўрта ва асос магматик тоғ (андезит, базальт, диорит, габбро) жинсларини ўзгариши ҳисобига ҳосил бўлади. Бу жинсларда ўрта ва асос плагиоклазлар альбит, рангли минераллар хлорит, актинолит, кальцит билан ўрин алмашинади. Жинсларни текстураси массив ва сланецсимон, структураси лепидобластли ва нематобластли. Уларда қлодиқ текстура ва структура учраши мумкин.