Б. Сапаров ф а л с а ф а

 
 
Инсон 
онги 
мураккаб 
ва серқирра 
ҳодисадир. У ҳақдаги тасаввурлар жуда 
турли- туман бўлиб, улар кишилар билими 
ва ҳаѐтий тажрибаларининг хилма- хиллиги 
билан 
боғлиқ. 
Онг, 
унинг 
моҳияти, 
мазмуни, 
намоѐн 
бўлиш 
жиҳатларинитушунишни 
аксарият 
ҳолларда 
кишиларнинг 
моддий 
анъаналари, уларнинг диний қарашлари ҳам белгилайди. Онг ва унинг турли 
хусусиятлари инсонга хос ҳодиса сифатида психология, адабиѐт, социология 
каби фанларнинг тадқиқот объекти бўлса-да, онгнинг моҳияти, унинг турли 
кўринишлари ўртасидаги муносабат каби масалаларни ўрганиш билан 
фалсафа шуғулланади. 
 
Онгнинг бир нечта фалсафий - гносеологик концепциялари мавжуд. 
Ҳозир онг деганда борлиқни руҳий акс эттириш, воқеликнинг объектив 
мазмунини субъектив мазмунга айлантириш, шунингдек, унинг турли босқич 
ва даражаларида бундай инъикос эттиришнинг ўзига хос социал – 
психологик механизмлари, шакллари тушунилади. Онг деганда оддий руҳий 
инъикос эмас, балки ижтимоий ривожланган инсон томонидан воқеликни 
руҳий акс эттиришнинг олий шакли тушунилади. Онг инсон миясининг 
шундай функциясики, унинг моҳияти ташқи дунѐни тўғри, умумлашган, 
мақсадга йўналтирилган ва ижодий ўзгартирилган шаклда акс эттиради.
Онгни диний тушуниш уни илоҳий ҳодиса, худо яратган мўъжиза 
тарзида талқин қилишга асосланади. Кўпгина динларда инсон онги буюк 
илоҳий ақлнинг миттигина акс этиши, унинг намоѐн бўлиш шакли тарзида 
тавсифланади. Инсон танасидаги руҳ бизнинг истак ва фикрларимизнинг 
ташувчисидир. Жон ўлиши билан онг ҳам ўлади. Бундай қарашлар қадимий 
бўлиб, унинг тарафдорлари ҳозир ҳам кўп.
Онг моддийликнинг мияда акс этиши деб тушунишда, унинг моҳияти 
инсон танаси билан боғлаб талқин этилади. Фалсафа тарихида ―
Вулъгар