B. S. Usmanov konservalash texnologiyasi asoslari

Oq karam
. Barcha karam sabzavotlardan eng ko‗p tarqalgan ekin. 
Xomligicha, oshpazlikda, tuzlash uchun ishlatiladi: sersuv oq barglardan iborat 
zich boshlari esa yangi uzilgan holda yaxshi saqlanadi. Oq karam tarkibida oqsillar 
(2,5 % gacha), qand (5 % gacha), mineral moddalar (ko‗p miqdorda kaliy va fosfor 
tuzlari), vitaminlar (S, R, V
1
, V
2
, RR) bor. 
Unib etilish vaqtiga qarab karam quyidagi navlarga bo‗linadi: 
- ertangi navlar - birinchi nomer, zolotoy gektar, kolxozchi, Staxanovchi. 
ertangi karam boshlari zich emas, o‗lchami kichik va faqat yangiligicha iste‘mol 
qilinadi; 
- o‗rtachi navlar - slava, gribovskiy slava, podarok, kashirka. Boshlari yirik 
bo‗lib, tuzlash uchun ishlatiladi; 

---

43 
- kechki navlar - amager, zimovka, kechki moskovskaya. Bularni 
uzilganicha kuz-qish davrida uzoq vaqtgacha saqlasa bo‗ladi. 
Standart oq karam boshlari yangi, toza zich yoki kamroq zich (o‗rtagi va 
kechki navlari), lekin yumshoq emas, ro‗zg‗orbop-botanik navi bir hilda, ko‗karib 
qolmagan bo‗lishi kerak. O‗zagining uzunligi ko‗pi bilan 3 sm. Boshlar ularga zich 
yopishib turadigan o‗q yoki oq barglarigacha etkazib tozalangan bo‗lishi kerak. 
Boshining og‗irligi ertagi karamda - kamida 0,4 kg, o‗rtachi va kechki karamda - 
kamida 0,8 kg bo‗ladi. 1 fevraldan boshlab tozalash vaqtida boshining yuzidan 
ko‗pi bilan 1/8 qismi kesib tashlanganda og‗irligi kamida 0,6 kg qolgan karamlarni 
sotishga ruxsat etiladi. 
Qizil karam
. Barglari tarkibida antosianlar bo‗lgani uchun, qizil karam 
boshlari binafsha-qizil rangdan to‗q-qizil ranggacha bo‗yalgan bo‗ladi. Bu karam 
boshlarining kattaligi oq karamga nisbatan kichikroq (1,5-3 kg), lekin undan 
zichroq, yaxshi saqlanadigan bo‗ladi. Bu karam yangi holicha va marinovka qilib 
ishlatiladi. eng ko‗p tarqalgan navlari: gako, toshbosh, zenit. 
Qizil karamning boshlari yangi, toza, butun, etarli shakllanib bo‗lgan, zich, 
qizg‗ish-binafsha rangdan ko‗kish-qizil ranggacha bo‗ladi. O‗zagining uzunligi - 
ko‗pi bilan 2 sm, boshining og‗irligi kamida 0,6 kg. Qishda saqlangandan keyin 
(1fevraldan boshlab) tozalash vaqtida yuzidan ko‗pi bilan 1/8 qismi kesib 
tashlanganda tozalangan boshining og‗irligi kamida 0,5 kg dan qolgan karamlarni 
sotishga ruxsat etiladi. 
Gulkaram
. Ovqatga o‗sib etilmagan oq rangli to‗p guli (boshi) ishlatiladi - 
uning tarkibida hujayra kam, mukammal oqsillar (2,5 %) va vitaminlar (S, RR) 
ko‗p bo‗ladi. U hazmi yaxshi va parxezbop mahsulot hisoblanadi. Bu karam suvda 
qaynatib, sho‗rvaga solib, marinadlab, namakobda yaxlatib, konserva qilib iste‘mol 
qilinadi. eng ko‗p tarqalgan navlari: moskvichka, tezpishar, snejniy, ertagi 
Gribovskiy. 
Gulkaram standart boshlarining o‗lchami eng katta ko‗ndalang diametri 
bo‗ylab 8 sm dan kam bo‗lmasligi, o‗zi zich, oq yoki oq-sariq, yangi , toza, 

---

44 
zararkunandalardan kasallangan va shikastlanmagan, ichki barglari ko‗karib 
ketmagan va ildizi so‗nggi yaprog‗idan 2 sm dan ortiq pastda bo‗lmasligi kerak.