B. S. Usmanov konservalash texnologiyasi asoslari

aylantirishda 
Shartli 
bankani fizik 
bankaga 
aylantirishda 
Yig„ma metall bankalar: 
24 
95 
0,269 
3,716 
25 
155 
0,439 
2,277 
8 
353 
1,000 
1,000 
9 
370 
1,047 
0,954 
43 
445 
1,261 
0,793 
12 
580 
1,643 
0,609 
13 
895 
2,535 
0,394 

---

79 
14 
3020 
8,555 
0,117 
47 
4770 
13,512 
0,074 
15 
8820 
24,985 
0,040 
Alyuminiy bankalari: 
1A 
100 
0,283 
3,530 
2A,3A 
250 
0,708 
1,412 
4A 
350 
0,991 
1,008 
5A 
500 
1,416 
0,706 
Shisha bankalar: 
I - 58 – 100 
100 
0,283 
3,530 
I - 58 - 200, 
II - 58 – 200 
200 
0,566 
1,765 
I - 58 – 250 
250 
0,708 
1,412 
II - 68 - 350, 
III - 68 – 350 
350 
0,991 
1,008 
I - 82 – 500 
500 
1,416 
0,706 
I - 82 – 650 
650 
1,841 
0,543 
II - 82 - 800 
800 
2,266 
0,441 
I - 82 - 1000 
1000 
2,833 
0,353 
I - 82 - 2000 
2000 
5,666 
0,176 
I - 82 - 3000 
3000 
8,498 
0,118 
I - 82 - 5000 
5000 
14,164 
0,070 
I - 82 - 10000 
10000 
28,328 
0,035 
Shisha butilkalar: 
X - KP - 500 
500 
1,558 
0,642 
V - KP -330 
330 
0,935 
1,070 
XI - KP -200 
200 
0,566 
1,765 

---

80 
Xisoblash davrida fizik banka sonini shartli bankaga aylantirish uchun fizik 
banka sonini aylantirish koeffisientiga ko‗paytiramiz, shartli banka sonini fizik 
banka aylantirishda esa shartli banka sonini aylantirish koeffisientiga bo‗lamiz. 
Sanoatdagi ishlab chiqarilayotgan mahsulotlarni hisobini to‗plashni 
qo‗llaylashtirish maqsadida quyidagi birliklar ishlatiladi: 
- ming shartli banka (m.sh. b.); 
- million shartli banka (ml.sh. b.). 
 
Nazorat savollari 
1. Idishlarga bo‗lgan talablar. 
2. Idishlarni sinflanishi. 
3. Tunuka idishlarga izoh bering. 
4. Kartondan tayyorlan idishlar. 
5. Plastmassadan tayyorlangan idishlar. 
6. Shisha idishlar. 
7. Shisha idishlarni yopish jihatidan necha turlarga bo‗linadi. 
8. Yog‗ochdan tayyorlangan idishlar 
9. Konserva mahsulotlari qadoqlangan taralarga o‗tkaziladigan hisobot. 
10. Fizik bankani shartli bankaga aylantirishdagi koeffisientni aniqlash formulasini 
yozing. 

---

81 
V BOB. Qishloq xo„jalik xom ashyolarini konservalashga tayyorlash va xom 
ashyoga issiqlik ishlov berish 
Xom ashyoni yig„ish, yuvish, inspeksiyalash, navlarga ajratish 
Sabzavot va mevalar tez buziladigan mahsulotlar hisoblanadi. Shu sababli 
ularni uzoq muddat sifatli saqlash uchun qayta ishlanadi. Qayta ishlashning asosiy 
maqsadi, tez buziladigan meva va sabzavotlarni uzoq vaqt undagi vitamin va 
boshqa qimmatli tarkibiy qismlarini saqlash hamda ularda turli xil 
mikroorganizmlar rivojlanishining oldini olishdan iboratdir. Sabzavot va mevalarni 
qayta ishlab xalqning ularga bo‗lgan talabini yil bo‗yi qondirish mumkin. Meva va 
sabzavotlarni ilmiy asoslangan va xar bir regionning tabiiy resurslaridan unumli 
foydalanadigan qayta ishlash usullarini jamoa xo‗jaliklariga keng joriy etish 
yetishtirilgan mahsulotlarni ishlab chiqarishdagi yo‗qotishini keskin kamaytiradi 
va mevachilik hamda sabzavotchilik xo‗jaliklarining iqtisodiyotini keskin 
ko‗tarishga yordam beradi. 
Sabzavot va mevalarni qayta ishlash natijasida ishlash usuliga qarab bir 
qator qo‗shimchalar - tuz, shakar, ziravor qo‗shilmalari, kislota, sirka kabilar 
tavsiya etilgan me‘yorda qo‗shiladi. Bu qo‗shilmalar meva va sabzavotlar 
tarkibidagi vitamin va boshqa fiziologik aktiv moddalarni saqlagan holda ularning 
kaloriyasi, ta‘mi hamda xushbo‗yligini ancha oshiradi. 
Sabzavot va mevalarni qayta ishlash usullari ularda biologik va fiziologik 
jarayonlarni to‗xtatib, fitopatogen mikroblarni butunlay yo‗qotib, mahsulotlarni 
tashqi muhit bilan aloqasini uzishga qaratilgan. Sabzavot va mevalarni qayta 
ishlash usulini mahsulotning turiga, yetishtirilgan regionga, ularning kimyoviy 
tarkibiga va boshqa bir qator ko‗rsatgichlarga qarab tanlash lozim. Sabzavot va 
mevalar asosan fizikaviy, mikrobiologik va kimyoviy usullarda ishlanadi. 
Ba‘zan mikrobiologik usulda qayta ishlashni biokimyoviy qayta ishlash deb 
yuritadi. 
O‗zbekistonda sabzavot va mevalarni asosan fizikaviy va mikrobiologik 
usulda qayta ishlanadi. 

---

82 
Sabzavot va mevalarni qayta ishlash usullari orasida eng ko‗p qo‗llanadigan 
fizikaviy usul hisoblanadi. Sabzavot va mevalarni bu usulda qayta ishlash boshqa 
usullarga qaraganda bir qator afzalliklarga ega. Sabzavot va mevalarni fizikaviy 
usulda qayta ishlash turlariga termosternilizasiya, quritish, muzlatish, nur 
yordamida sterilizasiya qilish, sharbat ishlab chiqarish va boshqalar kiradi. 
O‗zbekistonda sabzavot va mevalarni fizikaviy usulda qayta ishlashdan 
termosterilizasiya va quritish keng qo‗llaniladi. 
Sabzavot va mevalarni fizikaviy usulda qayta ishlashga tayyorlash mahsulot 
sifatini belgilaydi. Bunda bir qator texnologik jarayonlarga e‘tibor berish lozim.