Б. С. Мусаев а г р о к и м

Турли омилларнинг маҳаллии ва минерал 
ўғитлар самрадорлигига таъсири 
Тупроқ-иқлим 
шароитлари
Тупрок, унумдорлиги ва сув билан таъминланганли- 
ги ўғитлар самарадорлигига кучли таъсир кўрсатади. 
Суғорма деҳқончилик амалга ошириладиган шароит-

---

ларда азотли ўғитларнинг самарадорлиги анча юқори. 
Азотнинг самарадорлигига тупроқнинг ҳаракатчан ф ос­
фор ва калий билан таъминланганлик даражаси ҳам 
таъсир курсатади. Бу моддалар тупрокда кам булган 
ҳолда азотнинг ўзлаштирилиши кескин камаяди. Туп­
рок ҳаракатчан ф осф ор билан қанча паст даражада 
таъминланса (бўз тупрокдар ҳам шундай тупроцлар жум­
ласига киради), қўлланиладиган фосфорли ўғитлар са- 
марадорлигининг юцори бўлиши кузатилади.
Калийли ўғитлар механикавий таркиби енгил (цум- 
ли ва қумлоқ) тупроцларда яхши самара беради. Ўрта ва 
оғир цумоцли ҳамда соз тупроцлар калий билан юцори 
даражада таъминланганлиги сабабли уларда калийли 
ўғитлардан олинадиган ицтисодий самара бир мунча 
кучсиз намоён бўлади.
Маҳаллий ўғитлар, хусусан гўнг, цишлоц хўжалиги- 
ни ривожлантиришда ўзига хос аҳамият касб этади. 
Тупроц ҳарорати юцори, намлик етарли бўлган шаро­
итларда гўнг яхши самара беради.
Уғитлардан фойдаланишда ж орий йил билан бир 
цаторда ўтган йиллардаги ицлим шароитларини \ам  
ҳисобга олиш лозим. Куз фаслида ёғин-сочин кам бўлса, 
азотли ўғитларнинг самарадорлиги камаяди ва аксин­
ча, фосфорли ўғитларнинг самарадорлиги ошади. Ўғит- 
лар, айницса маҳаллий ўғитлар, тупроцдаги сув сарфи- 
ни 10—20 
%
га камайтиради. Ўз навбатида суғориш ҳам