B. S. Abdullaeva tdpu ilmiy ishlar va innovatsiyalar bo‘yicha prorektor



Download 5,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet19/314
Sana31.03.2022
Hajmi5,22 Mb.
#521992
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   314
Bog'liq
2928-Текст статьи-7932-1-10-20200909

Adabiyotlar: 
1.
Voxidov M. Bolalar psixologiyasi. – T., 1992.
2.
Vohidov M.V. Maktabgacha tarbiya psixologiyasi. –T.: O‘qituvchi, 1994. 
3.
Davletshin M.G. va boshqalar. Yosh davrlari va pedagogik texnologiya. –T., 2004.
4.
G‘aybullaeva M., D.Gaybullaeva. Bir yoshdan uch yoshgacha bo‘lgan bolalar tarbiyasi. 
–T.: Ilm-ziyo nashriyoti, 2006.
5.
Ivanov P.I., Zuffarova M.E. Umumiy psixologiya. –T., 2008.
6.
Ibragimov X., Yuldoshev U. Pedagogik psixologiya. –T.: O‘zbekiston faylasuflari milliy 
jamiyati nashriyoti, 2009.
 
֍ 

 ֍ 
– 
֍ 
 
MAKTABGACHA TA’LIM SOHASIDA PEDAGOGLAR KASBIY KOMPETENTLIGI 
VA BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASH 
Allaberdieva K.X. 
Termiz davlat universiteti, o‘qituvchi 
Hakimova L.A. 
Termiz davlat universiteti, talaba 
 
Maktabgacha ta’lim – bola shaxsini maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim-tarbiyasiga 
qo‘yiladigan davlat talablariga muvofiq, jismoniy, ma’naviy va intellektual jihatdan maktabda 
o‘qishga tayyorlashni nazarda tutadi. Maktabgacha ta’limdagi bunday muhim vazifalarni amalga 
oshirishda tarbiyachi-pedagoglik kasbi ayniqsa, alohida ahamiyatga ega. 
Tarbiyachi yosh avlodni xalqimizning munosib farzandlari qilib tarbiyalashdek muhim, 
faxrli va shu bilan birga mas’uliyatli vazifalarni bajaradi. 
Bola shaxsining shakllanishida tarbiyachining yetakchi rol o‘ynashi, uning har bir bolani 
shaxs sifatida shakllanishida javobgar ekanligini taqozo etadi. Tarbiyachi bolalarga kundalik 
hayotda, o‘yinlarda, mashg‘ulotlarda, birgalikdagi mehnat faoliyatida va ular bilan bo‘ladigan 


27 
muomalada ta’sir ko‘rsatadi. U har bir bolani diqqat bilan o‘rganishi, uning shaxsiy 
xususiyatlarini, qobiliyatlarini bilishi, pedagogik nazokatini namoyon qilishi, bolalarning xulq-
atvorini, ish natijalarini haqqoniy baholashi kerak hamda ularga o‘z vaqtida yordam ko‘rsata 
olishi, oiladagi ahvoli bilan qiziqishi zarur. 
Shunday ekan, maktabgacha ta’limda tarbiyachilar bolaning individual va yosh 
xususiyatlarini inobatga olgan holda uning jismoniy va psixik rivojlanishini ta’minlovchi, uni 
uzluksiz ta’limning keyingi bosqichi – maktabga borishiga zamin yaratuvchi, har tomonlama 
maqsadli yo‘naltirilgan ta’lim va tarbiya jarayonini tashkil etish lozim. 
Buning uchun avvalo, maktabgacha ta’lim sohasidagi tarbiyachi-pedagoglar kasbiy 
kompetentlikka ega bo‘lishlari muhim hisoblanadi. 
Kasbiy-pedagogik kompetentlikning bosh ko‘rsatkichi bu insonga, shaxsga yo‘nalganlikdir. 
Kasbiy-pedagogik kompetentlik pedagogik voqelikni izchil idrok eta bilish va unda izchil harakat 
qila olish malakasini qamrab oladi. 
Ta’limda kompetentlik bilan yondashuv tarbiyachilarni turli ko‘nikmalarni egallash, 
kelejakda ijtimoiy, kasbiy va shaxsiy hayotlarida samarali harakat qilishga yo‘naltiradi. 
Bolani maktabga tayyorlash jarayonida ularda faoliyatning yangi turi bo‘lgan ta’lim olishga, 
o‘qishga ishtiyoq uyg‘otib boriladi. Bu o‘rinda bolalarni ruhan ta’lim jarayoniga kirishishga 
tayyorlash maqsadida, dastlabki o‘quv elementlarini o‘rgatish lozim. Buning uchun maktabga 
tayyorlov yoshidagi bolaning rivojlanishi va uning maktabga tayyorgarligi quyidagi 
ko‘rsatkichlari jihatdan ta’lim olishga tayyor bo‘lish kerak: 

jismoniy tayyorgarlik (bolaning mazmuniy jihatdan rivojlanishining fiziologik darajasi); 

psixologik tayyorgarlik (bola shaxsi tarkibining hissiy, mental (aqliy), irodaviy 
rivojlanish darajasi); 

ijtimoiy tayyorgarlik (bolaning mazmuniy jihatdan ijtimoiy rivojlanish darajasi). 
Bugungi maktab bolasidan aniq bilimlargina emas, fikrlash ko‘nikmasi, kattalar va tengdosh 
o‘rtoqlarini tushunish, ular bilan hamkorlik qilish ham talab etiladi. Shuning uchun bola maktabga 
qadam qo‘yayotganida qanchalik bilimga ega ekanligi emas, balki, uning yangi bilimlarni 
egallashga tayyorligi, atrof-olamga moslashishi ko‘nikmasi, voqea-hodisani mustaqil ravishda 
tahlil etishi va mustaqil harakat qilishi muhimroq hisoblanadi. 
Maktabgacha yoshdagi bolaning maktab ta’limiga o‘tishi hamisha uning hayoti, axloqi, 
qiziqish va munosabatlarida jiddiy tub o‘zgarishlarni yuzaga chiqaradi. Shuning uchun 
maktabgacha yoshdagi bolani maktabgacha ta’lim muassasasida yoki uydayoq maktab ta’limiga 
tayyorlash, bolaning yosh xususiyatiga doir bilim, ko‘nikma va malakalar bilan tanishtirish kerak 
bo‘ladi. Bunday tanishtiruv moslashuv davrining jiddiy qiyinchiliklaridan xalos bo‘lishga yordam 
beradi. 
Oqilona tashkil etilgan sog‘lom ijtimoiy-ma’naviy muhit bolalarda izlanishga, tashabbus 
ko‘rsatishga va ijodkorlik qobiliyatlarini namoyon etishga rag‘bat uyg‘otadi. Bunda tarbiyachilar 
bola rivojlanishi qanday kechayotganligi to‘g‘risida aniq tasavvurga ega bo‘lishlari, buning uchun 
esa ularni doimiy ravishda nazorat qilib borishlari zarur bo‘ladi.
Maktabgacha ta’lim muassasalari pedagogik jamoasining o‘rni shundan iboratki, ular har bir 
bolaning qiziqishi, qobiliyati va ehtiyojini inobatga olgan holda mos keladigan maqsadlar 
qo‘yishlari, bolalardagi tabiiy qiziqishlarni qo‘llab-quvvatlashlari, ularda borliqni birgalikda 
o‘zlashtirish ko‘nikmalarini shakllantirishlari kerak. Tarbiyachilar bolalarni aynan bir xil, 
o‘xshash narsalar va faoliyat turlari bilan ta’minlashlari uchun ularning o‘ziga xos, boshqalardan 
ajralib turadigan rivojlanish ko‘rsatkichlari to‘g‘risida to‘liq tasavvurga ega bo‘lishlari lozim. 
Shuningdek, tarbiyachilar bir xil yoshdagi turli bolalarning qobiliyatlari va qiziqishlaridagi 
farqlarga e’tibor bilan munosabatda bo‘lishlari kerakligini mutaxassislar alohida ta’kidlashadi. 
Bugungi kunda ta’limning yetakchi ustuvor yo‘nalishlaridan biri ta’lim jarayonining 
kommunikativ yo‘nalishi hisoblanadi. Chunki u shaxslararo munosabatlarni tartibga solishga, 
kommunikativ muammolarni hal qilishga qodir shaxsni shakllantirish, uning zamonaviy ijtimoiy-
madaniy makonda muvaffaqiyatli moslashishini ta’minlashi bilan ahamiyatlidir. Shuning uchun, 


28 
bolalarni maktab ta’limiga tayyorlashda tarbiyachilarning kommunikativ kompetensiyani 
rivojlantirish hamda bolalarning maktab bilimlarini o‘rganishga tayyor bo‘lish malakasini 
shakllantirib borishi talab etiladi. 
Maktabgacha yoshdagi bola yaxshi bo‘lishga, hamma narsani to‘g‘ri bajarishga intiladi 
hamda tengdoshlarining harakatlarini baholaydi, kattalar va bolalar bilan munosabatlarni 
rivojlantiradi. Albatta, bu intilish kattalar tomonidan qo‘llab-quvvatlanishi kerak.

Download 5,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   15   16   17   18   19   20   21   22   ...   314




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish