B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

Murakkab (aralash) shakldagi predmetlar
ramini chizish
M a 'lu m k i, tab ia td a , tu rm u s h d a , ishlab chiqarish da uc h ra y - 
digan ju d a k o ‘p p r e d m e tla r turlicha g e o m e trik shakllardan tashkil 
topadi.
M asalan, b id o n , k o ‘za, obdasta, grafin, x u m ch a , daraxtlar, 
qushlar, h ayvonlar, o d a m va un in g ta n a a ’zolari, ishlab chiqarish 
vositalarining h a m m a s i turlicha g e o m e trik shaklga ega b o 'lg an
predm etlardir. U la rd a n h a r birining rasm ini chizish u c h u n , albatta 
b arc h a g e o m e trik shakllar rasm ini chizish malakasiga ega b o ‘lish 
lozim. Shu boisdan bu n d a y p redm etlar rasmini chizishni geom etrik 
shakllar n a tu r m o rti ( to 'p la m i) rasm ini c h izishd an boshlash m a q -
sadga muvofiqdir.
тгрррщ!
22- rasm. 
G eo m etrik shakllar naturm orti rasm ini chizish.
80

---

G e o m e tr ik shakllar rasm ini a lo h id a -a lo h id a chizish oldingi 
m as h g 'u lo tla rd a o krganilgan. U la rn in g to 'p la m i rasm ini chizish 
esa 22- rasm d a k o ‘rsatilgan.
B ido n n in g tuzilishi silindr, ko nu s, yan a silindr, ellips kabi 
shakllardan iborat bo'lib, uning rasm ini chizish o 'rgatilg a n de k 
am alga oshiriladi.
X u m c h a , grek vazasi, k o ‘za, stol lam pasi rasmlarini chizib, 
o ‘z m alak an gizni oshirishingiz m u m k in (23- rasm).
23- rasm. 
Shar shaklidagi predm etlar naturm orti 
rasmini chizish.
6 — B .N .O ripov 
81

---

2.5. GAZLAMANING BUKLANGAN HOLATINI
TASVIRLASH
Rasmi ish lan ad ig an narsalarning shakli, tuzilishi, rangi \ 
y oru g 1-soyalarini t o ' g lri, aniq. real h o la td a tasvirlam oq u ch u 
albatta rasmi ishlanadigan n arsalarning tagi va orqa tom o nid
ularning o ‘ziga m o s holdagi, rangdagi tekislik bo'lishi lozim. В 
tasvirlanadigan narsalarning 
foni
deyiladi.
Tasviriy s a n ’a td a fon d eganda rasmi ishlanadigan narsalai 
ning orqa to m o n id a g i tekisligi tushu n ilad i (24- rasm).
Tasvirdagi p r e d m e t l a r va o b y e k tla rn in g qiziqarli b o 'lis h
naturaning shakli, tuzilishi, shuningdek, rang va holatining anic 
real, jonli, ko ‘rinarli chiqishi uchun natura h a m d a obyekt uchu 
tanlanadigan fon m ateriali va uning rangi tasviriy s a n ’atda muhir 
ahamiyatga ega.
Shu b o isd an , rasm chizishni o ‘rgana boshlagan yosh rassor 
albatta n a tu ra va obyekt foniga e ’tib o r berishi lozim. Bu bo'laja 
r a s s o m u c h u n k e la ja k d a f o n d a n m a h o r a t b ila n f o y d a la n is
im ko nin i beradi.
24- rasm. 
Buklangan m aterialni tasvirlash.
82

---

F o n n a t u r a n i n g s h a k li, k a t t a - k i c h i k l i g i , r a n g i va tu r i s h
holatiga k o 'ra tanlanadi. F o n na tu ra rangidan ajralib turishi lozim.
S h u b o i s d a n fon u c h u n ish la tila d ig a n m a te ria lla rn i turli 
holatlarda tasvirlashni o 'rg an ib olish m aqsadga muvofiqdir. Bu 
m a s h q n i h a m j u d a o d d iy h o l a t l a r d a n b o s h la s h lo z im . F o n
m a te ria lin i tasvirlash b u k l a n m a g a n b o 'z n i tik va yotiq h o ld a
shtrixlashdan boshlanadi.
M a sh q la r q a la m d a akvarelda va m o y b o 'y o q la rd a bajariladi.
A u d i t o r i y a m a s h g 'u l o t i d a esa o 'q i t u v c h i n i n g k o 'r s a t m a s i
b o 'y ic h a berilgan vazifalar asosida m ash q la r o'tkaziladi.