B. N. O r I p o V u o 'K 372. 874(075) квк

Konus va k esik konus rasm ini ch izish . 
M a ’lumki, k on usd a 
bitta asos, kesik k onu sd a esa ikkita asos bo'ladi.
K o 'rin ib turibdiki, bu ikki shakln in g ko'rinishi bir-b irid an 
farq qiladi.
K o n u s va kesik k o n u s n in g r a s m in i c h iz ish u c h u n avval 
u m u m iy balandligi va enini topib, so 'n g ra ularni ostki va ustki 
asoslari yoki k o n u s uchi topiladi.
K o nu s va kesik konus shaklidagi p re d m e tla r rasmini chizish 
mashqlari kosm ik raketa, vo ro nk a, qahvaq ay natg ich, chelak, sta- 
kan, kosa kabi p r ed m e tla rn in g rasm larini chizish asosida am alga 
oshiriladi.
Shar va sharsimon predmetlar
rasmini chizish
K un dalik h a y otim izda va tu rm u s h im iz d a k o ‘p ishlatiladigan 
narsalar, y a ’ni sport yadrosi, bo lalar koptogi, futbol to 'p i, baliq 
a k v a riu m i, g lo bus, c h o y n a k , a n o r , h a n d a la k , a pelsin, lim o n , 
t arv u z , o l m a , p o m id o r , gilos kabi m ev a va p r e d m e t l a r s h a r
shaklida b o 'lad i.
S har esa b a rc h a t o m o n la r d a n qaralsa bir xilda k o 'rin a d ig an
aylana sirtga ega b o 'lg an ge om e trik shakldir. Shar, doira, aylana 
tu sh u n c h a lari b iri-birining asosida yuzaga kelsa-da, bir-biridan 
m u tlaq o farq qiladi. S h ar hajm ga ega, d o ira tekis yuzaga ega, 
aylana esa hajm ga h a m , yuzaga h a m ega b o 'lm a g a n g e om etrik 
shakldir.
S har rasm ini chizish u c h u n u n in g balandligi va enini belgilab, 
d o ira ch iziladi, s o 'n g ra n a tu ra u c h u n q o 'yilgan sharga t u s h a ­
yotgan y o rug 'lik va bu yorug'lik asosida hosil b o 'lg an soyalar 
vositasida s h a m i n g hajmi topiladi. R a sm d a ko'rsatilgan shardagi 
eng y o ru g ' — yaltirab tu rg a n o 'r i n (blik) b o 'y a lm a y , soyalar 
b o 'yab chiqiladi. S o 'n g ra s h a m in g o 'r n i va u n d a n tu shayotgan 
soyalar h a m aniq lan ib, m ay da shtrixlar y o rd am id a ko'rsatiladi.
S h a r va s h a r shaklidagi n a rs a la r rasm ini ch iz ish k o 'n i k -
m alarini m u s ta h k a m la s h u c h u n c h o y n a k , a n o r, tarvuz, futbol 
to 'p i kabi p re d m e tla r rasmini chizishni m ashq qiling.
79

---