B. Keldiyev toshkent 2014

 
JISM AGREGAT
HOLATIKING O‘ZGARISHI 
 
88. Temperaturasi 0°C bo‘lgan xonada muz eriydimi va suv muzlaydimi? 
J a v o b
. Xonaga kiritilgan muz 0° C gacha isiydi. Muzning erib ketishi uchun unga issiqlik 
berish kerak. Atrofni o‘rab olgan havoning temperaturasi 0° C bo'lgani uchun, issiqlik 
almashinish bo'lmaydi.Suvning muzlamasligi shunga o'xshash isbotlanadi. 
93. 6
 atm
bosimda ishlaydigan bug' mashina 30
 atm 
g a c h a siqadigan 
kompressorni harakatga keltira oladimi? 
J a v o b
. Ha. Agar bug' mashinaning porshen yuzini, kompressor porshen yuzidan besh 
marta oshirsa, u vaqtda bug'ning bosim kuchi havoning bosim kuchidan katta bo‘ladi. Bu 
holda qurilma ishlaydi. 
94.Tajriba uchun o‘zaro bir-biri bilan naycha orqali ulangan ikkita 
shisha sharchadan iborat bo‘lgan «Franklin qaynatgichi » q o‘llaniladi. 
Sharchadagi havo so‘rib olingan va ular qisman spirt 
bilan 

---

33 
to‘ldirilgan. «Franklin qaynatgi- chining» sharlaridan birini suvli 
stakanga, ikkinchisini esa qor bilan muz aralashmasiga tushiramiz (71- 
rasm). Bir necha minutdan keyin suvga tushirilgan sharcha atrofida muz 
halqasi hosil bo‘lib, eng qalin muz halqasi esa spirt sathiga yaqin joyda 
bo‘ladi. Hodisani tushuptiriig.
71-rasm 
J a v o b.
Soviyotgan sharchada spirt bug'lari kondensasiyalanadi, bu esa sharchada 
suyuqlik mpqdoriiing ortishidan ko‘rinib turibdi. SHuning uchun sharchadagi suyuqlik 
sirtdan ko‘p bug'lanib, bu joyda sharcha devorlari juda kam sovnydi va bu yerda ko‘p muz 
hosil bo‘ladi. 
95.Asosiy qismi «Franklin qaynatgichi» bo‘lgan asbobni namoyish qiling. 
Asbobni issiq suv to‘ldirilgan idish o‘qiga mahkamlang (72- rasm). 
72-rasm 
«Qaynatgich» davriy ravishda tebranib uning sharchalari navbat bilan suvga 
tushadi- Hodisani tushuntiring. 
J a v o b
. Spirti ko‘p bo‘lgan sharcha og'irlashib, issiq suvga ichadi va isiydi. Bunda 
suyuq spirt ustini egallagan fazoda spirt bug'larining bosimi ortadi. Sovuq havo bilan 
kontaktda bo‘lgan ikkinchi sharchada to‘yingan bug' bosimi kam bo‘ladi. Shuning