‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

turistik korxona tomonidan mahsulotni is te ’molchiga sotishni
tashkillashtirish uslublari y ig ‘indisi
tushuniladi.
Sotish kanali uni tashkil qiluvchi darajalar soni bilan tavsiflanadi.

---

S o tish kanali darajasi 
deyilganda, turistik mahsulotni korxonadan 
iste’molchiga b o ‘lgan harakati davomidagi vositachilar tushuniladi. 
Darajalar sonining tarqalishi kanalining uzunligini belgilaydi. 5-chiz- 
mada turistik mahsulotni sotish kanali tuzilmasi keltirilgan.
Turistik korxona o ‘z malisulotlarini to ‘g ‘ridan to ‘g‘ri sotishni, tu ­
ristik agentliklar orqali sotishni tashkillashtirishi yoki bir qancha sotish 
kanallari yig‘indisidan foydalanishi mumkin.
5-ch izm a. Turistik mahsulotni so tish kanallari
T o ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri sotishni tashkillashtirish yoki to ‘g‘ridan to ‘g ‘ri 
m arketing kanali ikki ishtirokchidan iborat: turistik korxona (uning 
filiallari, vakillari vakolatxonalari) va iste’molchi.
Bir darajali kanalda
sotish jarayoniga bir vositachi — turistik agentlik 
jalb qilinadi. Turistik agentlik — asosiy kanalga bog‘liq bo‘lm agan tu ­
ristik m ahsulotni, odatda, turoperator bilan kelishilgan m ajburiyatlar 
asosida, m a’lum hududda sotishga ixtisoslashgan.
Ikki darajali kanal
o ‘z ichiga ikki vositachi: turistik agentlik va 
turagentni oladi. U lardan biri ulguiji, boshqasi chakana savdo bilan 
shug‘ullanadi.
K o‘p darajali sotish kanalidan kam foydalaniladi, chunki turoperator 
boshqarish va sotish turi ustidan samarali nazoratni am alga oshira 
olmaydi.

---

9.3. Turizmda sotishni yo‘lga qo‘yishda
marketingning ahamiyati
Turizm da aksar sotish kanallari 
vertikal marketing tizim i
tamoyili 
bo‘yicha quriladi. Undan foydalanish aw alo, turistik m ahsulot ishlab 
chiqarishning (o ‘ziga xosligiga) asoslanadi. Turoperator b iro r hudud- 
da ixtiyoriy sotuvchi tom onidan ixtiyoriy vaqtda sotilishga q o d ir m ah­
sulot ishlab chiqarmaydi. Shuning uchun turoperator o ‘z sotish turini 
shakllantirganda yoki boshqa turistik agentliklar xizm atiga murojaat 
qilganda sotish kanallari ustidan nazoratni saqlab qolishga va boshqaruv- 
chanlikni ta ’minlashga intiladi.
Vertikal m arketing tizim ining VM T bir qancha turlari mavjud (6- 
chizma).