‘£b e k is t 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi kamilova firuza kuchkarovna kamilov zafarjon kamolovich xalqaro turizm bozori

6.3. Turistik eksport hajmining o ‘sish sur’atlari
Respublika miqyosida chet ellik turistlarga ko‘rsatiladigan xizmat 
xajm i (eksport xajmi) taxliliga asosan shuni aytish m um kinki, ushbu 
ko'rsatkich 2010-yil yakunlariga ko‘ra 2009-yilga nisbatan 123 % ga 
o ‘sgan. Ushbu o ‘sish sur’ati asosan 2008-yilda ham b o ’lgan. Xizm at 
ko‘rsatilgan chet ellik turistlar soni 2010-yilda, 2009-yilga nisbatan 
112,3% ga o ‘sgan b o ‘lsa, 2 0 0 5 -y ild a 2004 yilga n isb a ta n u shbu 
ko‘rsatkich 8 % ga kamaygan. Albatta bunday holat respublikaga turistlar 
oqim ining turlicha o ’zgarishidan dalolat beradi.
12-jadval
Turizm tarmog‘ida bajarilgan eksport hajmi va xizmat
ko‘rsatilgan chet ellik turistlar soni*
Yillar
Xizmat
hajmi,
ming
AQSH
dollari
0 ‘rtacha
yillik o‘sish
sur’ati %
Xizmat
ko‘rsatilgan
chet ellik
turistlar soni,
ming kishi
0 ‘rtacha
yillik o‘sish
sur’ati %
2005
42745,9
151,9
241,9
92,0
2006
51133,5
119,6
272,6
112,7
2007
62812,5
122,8
343,6
126,0
2008
73158,4
116,5
370,2
107,7
2009
98680,7
134,9
383,8
103,7
2010
121399,2
123,0
431,0
112,3
* Manba: “0 ‘zbekturizm” milliy kompaniyasi m a’lumotlari asosida 
ishlab chiqildi.

---

Xizmat ko‘rsatilgan chet ellik turistlar soni tahlil qilinganda, u
2004-yilda 1993-yilga nisbatan 2,8 barobarga ko‘payganini ko ‘ramiz, 
eng ko‘p ko‘rsatkich esa yuqorida aytilgandek 1999 va 2000-yillarga 
to ‘g ‘ri keladi. Ushbu yillarda ular mutanosib ravishda 274 m ing va 278 
ming kishini tashkil qilgan. Xizmat ko'rsatilgan chet ellik turistlar soni­
ning jadal sur’atlar bilan o ‘sishi 1995, 1996-yillarga to ‘g‘ri keladi. T u­
ristlar oqimining o'sishi sur’ati 1995-yilda 51,1% va 1996-yilda 88,8% 
ga teng boMgan. Lekin, 2001 -yilga kelib yillik o ‘sish sur’ati keskin 
kamaygan va u manfiy 16,8% ni tashkil qilgan. Shu kabi k o ‘rsatkich 
2002-yilda ham kuzatiladi, ya’ni manfiy o‘sish sur’ati ushbu yilda 14,4% 
ni tashkil qiladi. Bunday beqaror o ‘sish sur’ati oxirgi yillar dunyo miq- 
yosida ham iqtisodiy, ham siyosiy beqarorlik davri boMgani bilan, tu ­
ristlar tom onidan xavfsizlik talablari va kafolatlariga e ’tiborning orti- 
shi, turizm bozorining keskin o ‘zgarishi bilan asoslanadi. Lekin shunga 
qaram asdan 0 ‘zbekistonning turizm bozoridagi o ‘m i va mavqeyi juda 
baland. Chet elliklar ta ’biri bilan aytganda 0 ‘zbekiston ochiq osmon 
ostidagi muzey, yoki Ipak yoMining asosiy chorrahasi, yo boMmasa 
Sharq darvozasi hisoblanadi. Bu o ‘z navbatida ushbu m asalani yanada 
chuqurroq va atroflicha tahlil qilishga hamda ilmiy asoslangan xulosalar 
chiqarishga undaydi.
Yuqoridagi tahlildan ko‘rinib turibdiki respublikada turistik eksport 
xizm atini va turistlarni qabul qilish koMamini qoniqarli deb boMmaydi. 
Ushbu ko‘rsatkichlarning mazmun mohiyatini ochish ular darajasini 
im kon qadar oshirish, tegishli chora-tadbirlami ishlab chiqish -va amalga 
oshirish valuta tushumining iqtisodiy tahlilini yanada chuqurlashtirishni, 
uning xilma-xil o ‘sish su r’atlarini ko‘rib chiqishni talab etadi. Shu 
bois quyida bir turistga to ‘g ‘ri keladigan valuta tushumi va chet ellik 
turistlarning respublika miqiyosida kishi - kun hisobidagi ko‘rsatkichlari 
dinam ikasi keltiriladi.
Turistik eksport hajmining kuzatilayotgan davrdagi o'sish su r’atlarini 
qoniqarli deb boMmaydi. A n’anaviy turistik hududlar bilan b ir qatorda 
hozirda turistlar oqim i kam boMgan hududlarga, ayniqsa, Toshkent, 
Jizzax, Sirdaryo va Surxondaryo viloyatlariga e ’tiborni qaratish, ushbu 
hududlarda chet ellik turistlarning talab va istaklaridan kelib chiqqan 
h olda tadbirlar rejasini belgilash va ularni amalga oshirish masalalari 
katta aham iyat kasb etadi.

---