B. B. Umarov BuxDU, "Кimyo" kafedrasi professori, kimyo fanlari doktori, professor

9-маъруза. Зичлик функционали назариясига асосланган ҳисоблаш
усуллари
MINDO/3 usulida ushbu o’zgarishlarga qo’shimcha sifatida yadrolar va elektronlar orasidagi ta’sirlashuvlarni to’liqroq inobatga oluvchi parametrlar kiritilgan.
Keyinchalik, NDDO (Neglect of Diatomic Differential Overlap) yaqinlashuviga asoslangan yuqori darajada parametrlangan – MNDO, AM1 va PM3 kabi usullar yaratildi va yaqin-yaqingacha keng miqyosda foydalanilib kelindi. Bu usullar organik birikmalarning xosil bo’lish issiqligi qiymatini va geometrik ko’rsatkichlarini baholash uchun parametrlangan. NDDO variantidagi usullarda A va B atomlar dagi orbitallar uchun INDO usulidagi 5 xil ta’sirlashuv 22-ta xilga oshirilgan va parametrlangan:

Ko’pgina izlanishlar natijasida MNDO, AM1 (Austin Model 1) va PM3 (Parametric Model 3) usullarining kamchiliklari aniqlandi. Masalan, nitro- va aminoguruhlarining atom zaryadlarini hisoblashda AM1 va PM3 usullari kamchiliklarga ega ekanligi, yana shuningdek metal komplekslarini muqobillash jarayonida RTT usuli natijalaridan ancha farq qiladigan ma’lumotlar olingan.

10-маъруза. Hyperchem ҳисоблаш мажмуаси ва унинг кимёвий
муаммоларни ечишда қўлланилиши
Keltirilgan kamchiliklar keyinchalik yaratilgan RM1 (Recife Model 1), PM6 va РМ7 hisoblash usullarida bir muncha kamaytirilgan. RM1 usuli AM1 usulining qayta parametrlangan usuli hisoblanadi. Uni parametrlashda quyidagi parametrlar ishlatilgan: Uss-s AO uchun bir elektronli bir markazli integralni ifodalovchi kattalik; Upp-p AO uchun bir elektronli bir markazli integralni ifodalovchi kattalik; βs – s AO uchun bir elektronli ikki markazli rezonans integralini ifodalovchi kattalik; βp – p AO uchun bir elektronli ikki markazli rezonans integralini ifodalovchi kattalik; αA –A atomning yadro-yadro itarishishini ifodalovchi kattalik; Gss – s-s AO-larning bir-biridan itarishishini ifodalovchi bir markazli ikki elektronli integral; Gsp – s-p AO-larning bir-biridan itarishishini ifodalovchi bir markazli ikki elektronli integral; Gpp – p-p AO-larning bir-biridan itarishishini ifodalovchi bir markazli ikki elektronli integral; G2p – p-p´ AO-larning bir-biridan itarishishini ifodalovchi bir markazli ikki elektronli integral; Hsp- AO-larning almashinuvini ifodalovchi bir markazli ikki elektronli integral; ai , bi, ci –ko’paytiriluvchi koeffisientlar (i=1-4); ζs –s tipdagi STO uchun eksponenta va ζp–p tipdagi STO uchun eksponenta.

РМ7 usuli davriy sistemadagi 70 ta element uchun parametrlangan yagona yarim empirik hisoblash usuli sanaladi. Parametrik modellar (PM) avtori Jeyms Styuart (J. Stewart) tomonidan yaratilgan PM5 usuli ayrim kattaliklarni hisoblashda katta xatoliklarga olib kelishi aniqlandi. Shundan keyin u Mopac 2012 programmasiga kiritilmadi.