B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

 
 

---

69 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
Energiya almashinuvi 
 
3 ta bosqichdan iborat : 1 - Bosqich. 
Tayorgarlik bosqichi: Bu bosqichda oqsillarni aminokislotalargacha, yogʻlarni glitserin va yogʻ 
kislotalargacha, polisaxaridlarni monosaxaridlargacha parchalanishi roʻy beradi. Natijada kam 
miqdorda energiya ajraladi. 
Kam miqdorda energiya ajraladi 
↑100% tarqaladi 
Energiyani
《
↓0 % to‗planadi 
2 - Bosqich 
Sitoplazma kechadi. Achish, To‗liqsiz (chala) parchalanish, Oraliq, Kislorodsiz (anaerob) 
parchalanish deb nomlanadi. 
1 molekula(180gr) glukoza ( C
6
H
12
O
6
) ni parchalanishi natijasida→2 molekula sut kislota 
(C
3
H
6
O
3
) va 2 ta ATF ajraladi.
Umumiy 200 kj energiya ajraladi. 
↑120 kj tarqaladi (60%) 
200kJ 
《
↓80 kJ 2ta ATF da (40%) 
to‗planadi
C
6
H
12
O
6
+ 2H
3
PO
4
+ 2 ADF = 2C
3
H
6
O
3
+ 2ADF + 2H
2
O 
3 - Bosqich. 
Mitoxondriyada kechadi. Kislorodli( aerob ), To‗liq parchalanish, Nafas olish, Oksidlanish deb 
nomlanadi. 
2 molekula sut kislota parchalanishi natijasida→36 ta ATF hosil boʻladi.
Umumiy 2600 kj energiya ajraladi. 
↑1160 kJ tarqaladi(44,6%) 
2600 kJ
《
↓1440 kJ 36 ta ATF(55,4%) to‗planadi 
2C
3
H
6
O
3
+ 6O
2
+ 36ADF + 36H
3
PO
4
= 6CO
2
+ 36ATF + 42H
2
O 
Jami tarqalgan 120 + 1160 = 1280 kj. Issiqlik 
Jami to‗plangan 80 + 1440 = 1520 kj. AFT 
Jami energiya ↑1280 +↓1520 = 2800 kj. Jami 
Umumiy energetik almashinuv reaksiyasining yigʻindisi. 
C
6
H
12
O
6 
+ 6O
2
+ 38ADF + 38H
3
PO4 = 44H
2
O + 6CO
2
+ 38ATF 
2800________100% 
1520________X¹=54,28 % ATF 
1280________X²=45,71 % Issiqlik 
1 mol glukoza chala parchalanganda - jami 200 kj energiya hosil bo'ladi. Shu energiyani 40 % 
(80 kj) ATF ga birikadi. Qolgan 60 % (120 kj) i issiqlik sifatida tarqaladi. 
1 mol glukoza to'liq parchalanganda - 200 kj (chala) va 2600 kj (to'liq) jami 2800 kj energiya 
hosil bo'ladi.
Shu energiyani 1520 kj ATF ga birikadi. Qolgan 1280 kj issiqlik sifatida tarqaladi. 
Xloroplastlarda mitoxondriyaga nisbatan 30 marta koʻp ATF sintezlanadi. 
Assimilatsiya → fotosintez.
Dissimilatsiya → energiya almashinuvi. 

---

70 
Xakimov Bahodir Absamatovich 91 971 61 42
ATF=40 kj ga teng.