B. A. Xakimov biologiya fanidan masalalar

11.3.Moddalar va energiya almashinuv 
 
✓
1 g oqsil parchalanganda → 4,1 kkal yoki 17,6 Kj energiya ajraladi 
✓
1 g uglevod parchalanganda→ 4,1 kkal yoki 17,6 Kj energiya ajraladi 
✓
1 g yog‘ parchalanganda→ 9,3 kkal yoki 38,9 Kj energiya ajraladi 
✓
Katta yoshli odamlar tanasida o‘rtacha 50-60 % suv bo‘ladi 
✓
Katta odam organizmining bir kecha kunduzdagi suvga extiyoji-2-3 l 
✓
Agar odam mutlaqo ovqat yemasa, faqat suv ichsa, 40-45 kungacha tana massasi 40 % ga 
kamayguncha yashaydi 
✓
Agar odam mutloqo suv ichmasa, faqat ovqat iste‘mol qilsa, bir haftaga yetar yetmas halok 
bo‘ladi tana massasi 20-22 % ga kamayguncha 
Energiya almashinuvi 
I-Energiya sarfi 
Odam organzimida, kecha Kunduz davomida sarflanadigan energiya, uch bosqichdan iborat 
1)Asosiy moddalar almashinuvini ta‘minlash uchun sarflanadigan energiya 
Bu energiya ertalab-naxorda, va kechasi odam qimirlamay yotgan vaqtda nafas olishi, yuragi, 
buyraklari, jigari va boshqa hayotiy muhim organlari normal ishlab turishini ta‘minlash uchun 
sarflanadi. 
Yodda saqlang. 
✓
Ertalabki nonushta→ bir kecha knduzdagi ovqat kalaoriyasining 25-30 % ni tashkil etadi. 
✓
Tushki ovqat→ bir kecha kunduzdagi ovqat kaloriyasining 35-40 % ni tashkil etadi. 
✓
Kechki ovqat→ bir kecha kunduzdagi ovqat kaloriyasining 15-20 % ni tashkil etadi. 
✓
Qo‘shimcha ovqatlanish→ bir kecha kunduzdagi ovqat kaloriyasining 10-15 % ni tashkil 
etadi. 
Yodda saqlang. 
✓
Tana massasi 70 kg bo‘lgan odam uchun bir kecha kunduzda asosiy moddalar 
alamshinuvini ta‘minlashga sarflanadigan energiya miqdori 1680 kkal ga teng.
✓
Asosiy moddalar alamshinuviga sarflanadigan energiyaning 2/3 qismi to‘qima va organlar 
hayotiy jarayonlarining normal o‘tishi uchun sarflanadi. 
✓
Asosiy moddalar alamshinuviga sarflanadigan energiyaning 1/3 qismi esa, tana haroratini 
saqlash uchun sarflanadi 
✓
Ovaqtni hazm qilishga sarflanadigan energiya- Iste‘mol qilingan, ovqatni hazm qilish 
uchun, me‘da va ichaklar, jigar, me‘da soti bezi, kabi organlarning ishi kucayadi va ular energiya 
sarflaydi 
✓
Odam bir kecha kunduzda bajaradigan ishiga sarflanadigan energiya. 
Bu energiyaning miqdori har bir odamning kasbiga, ko‘p yoki oz harakatlanishia bog‘liq.Aqliy 
mexnat bilan shug‘ullanuvchilar kam energiya sarflaydi. Jismoniy mehnat bilan 
shug‘ullanuvchilar, sportchilar energiya sarflaydi.