Азярбайжан республикасы тящсил назирлийи

GİRİŞ
Mövzunun aktuallığı. Müasir dövrdə xalq təsərrüfatı məh­sul­ları istehsalının ümumi inkişafına xidmət edən istehsal infra­­s­trukturunun iqtisadi problemləri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Be­lə ki, son dövrlərə qədər iqtisadi sahələrə nisbətən kənd təsər­rüfatı məhsullarının istehsalının artırılmasına şərait yaradan, bu sahə­nin kompleks inkişafının xarici mühit amilləri dəstini əhatə edən infrastrukturun, o cümlədən istehsal infrastrukturunun inki­şafına lazımı diqqət verilməmişdir. Xüsusilə, müstəqilliyin ilk illə­rində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının həcmi, bu səbəb­dən xeyli dərəcədə aşağı düşmüş, istehsal olunmuş müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsullarının maya dəyəri yüksəlmişdir. Digər iqtisadi amillərlə yanaşı, istehsal infrastrukturundakı çatışmazlıqlar ucba­tından yerli kənd təsərrüfatı məhsullarının qiymətləri anoloji id­xal məhsullarına nisbətən yüksək olmuşdur ki, bu da təkrar istehsal prosesinə mənfi təsir etmişdir.

«İnfrastruktur» tədqiq edilərkən kənd təsərrüfatında istehsal infrastrukturunun iqtisadi problemlərinə diqqət kifayət qədər olma­mışdır. Əsasən diqqət sosial və bazar infrastrukturlarının inki­­şafı problemlərinə yönəldilmişdir. Nəticədə istehsal infras­truk­turunun nəzəri-metodoloji məsələ­lərinin tədqiqi, onun inki­şafının iqtisadi problem­ləri, əksər hallarda ümumi rakursda tədqiq edilmişdir.

İctimai təkrar istehsal prosesində və iqtisadi artımın yüksəl­məsində kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının özünəməxsus yeri və rolunu, bu sahənin inkişafında istehsal infrastrukturunun müstəsna əhəmiyyətini nəzərə almaqla onun inkişaf problemlə­rinin tədqiqi gündəliyə çıxmışdır.

Regionların sosial-iqtisadi inkişafına yönəlmiş Dövlət Proq­ram­larının icrası aqrar istehsal infrastrukturunun inkişafına rəvac vermiş və yeni kompleks araşdırmaları, perspektiv parametrlərə münasibətin əsaslan­dırıl­masını zəruri etmişdir.

Odur ki, istehsal infrastrukturu kənd təsərrüfatı məhsul­ları is­teh­salının artırılmasına səmərəli təsir edərək, ölkədə ər­zaq təhlü­kəsizliyinin təmin olunmasında əhəmiyyətli rol oyna­dığı, eləcə də tədqiqat obyektinin kifayət qədər öyrənilməməsi nəzərə alın­maq­la kənd təsərrüfatında istehsal infrastruk­turunun inkişafının iqti­sadi problemlərinin nəzəri və praktiki cəhətdən tədqiqi xüsusilə əhəmiyyət kəsb edir.

Tədqiqatın elmi yeniliyi aşağıdakılardan ibarətdir:

• 
  iqtisadi kateqoriya olmaq etibarı ilə istehsal infrastrukturu xarakterizə edilmişdir;
  
• 
  kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalında istehsal infras­truk­turunun əsas əlamətləri üzrə təsnifat verilmişdir;
  
• 
  kənd təsərrüfatında istehsal infrastrukturunun forma­laş­ması meylləri açıqlanmış və onları şərtləndirən iqtisadi amillər müəyyənləşdirilmişdir;
  
• 
  Azərbaycanda kənd təsərrüfatının istehsal infrastrukturu ilə təmin olunması vəziyyəti qiymətləndirilmişdir;
  
• 
  kənd təsərrüfatı sahəsində istehsal infrastrukturunun inki­şafının regional xüsusiyyətləri müəyyənləşdirilmişdir;
  
• 
  kənd təsərrüfatında istehsal infrastrukturunun inkişafının inves­tisiya təminatının yaxşılaşdırılmasına dair tövsiyələr hazır­lanmışdır;
  
• 
  kənd təsərrüfatında istehsal infrastrukturunun inkişaf prioritetləri əsaslandırılmışdır;
  
• 
  kənd təsərrüfatında istehsal infrastrukturunun təkmilləş­dirilməsi istiqamətində tövsiyə və təkliflər hazırlanmışdır.
  

Tədqiqatın təcrübi əhəmiyyəti. Bazar münasibətləri şəraitində kənd təsərrüfatında istehsal infrastrukturunun inkişafının iqtisadi problemlərinin təhlili və onların təkmilləşdirilməsi istiqamətində ümumiləşdirilmiş tövsiyə və təkliflər bu sahədə istehsal infras­trukturunun inkişafı üzrə proqramların hazırlanması zamanı əhəmiyyətli ola bilər; aparılan tədqiqatlar konkret faktlara, real iqtisadi proseslərə əsaslandığından kənd təsərrüfatı subyekt­lərinin praktiki fəaliyyətində istifadə edilə bilər; istehsal infrastruktu­runun nəzəri təhlilinin ümumiləşdirilməsindən alınan nəticələrdən iqtisadi təhsil sistemində infrastruktur problemlərinin tədrisində, həmçinin müvafiq istiqamətlərdəki elmi araşdırmalarda istifadə oluna bilər.