Азотнинг табиатда айланиши

114-115. Вирусларнинг тарқалиш даражасини аниқлаш.
Ўсимлик вирусларининг касалланиш даражасини аниқлаш. Дала шароитида, иссикхоналарда, тажриба участкаларида табиий шароитда вирус билан касалланган ўсимликларни, баъзан вирус вирулентлигини, ўсимлик навининг вирусга чидамлилигини аниқлашда сунъий касаллантирилган ўсимликларнинг касалланиш даражаси — "Р" ни аниқлаш зарур бўлади. Касалланиш даражасини қуйидаги формула билан хисобланади.
𝑃=n∗100/N
Р — касалланиш даражаси,
n — касал ўсимликлар сони,
N — ўсимликларнинг умумий сони.
Ишдан мақсад: Дала ва тажриба участкаларидаги ўсимликларни фитопотаген вируслар билан касалланиш даражасини аниқлаш усули билан таништириш.
Материаллар: 1. ТМВ билан касалланган томат экилган участка (0,1 гектаргача), ТМВ га карши олинган антизардоб вирус диагностикасини иммунология усуллари ("томчи усул"), аниқлагич ўсимликларда симптомлар аниқ кўринса кузатиш ёрдамида амалга ошириш мумкин. Қанчалик сезгир усул қўлланилса, диагностика шунчалик аниқ бўлади.
Ишнинг бориши: Тажриба участкасидаги эгатлардаги умумий ўсимликлар ҳисобланиб чиқилади ва уларни формуладаги ўрнига қўйилади, м., "N" (250 та), улар ичидаги касал ўсимликлар аниқлаб чиқилади ва уларни "n" (50 та) ўрнига қўйилади.
Агар формуладаги сонлар ҳисоблаб чиқилса, у 20% ни ташкил этади.
Демак, тажриба участкасидаги томатларнинг (250 туп) ТМВ билан касалланиш даражаси 20% ни ташкил этади.
Фитопатоген вирусларнинг зарарини аниқлаш. Вирусларнинг зарарини аниклаш, яъни вирус таъсирида ҳосилдорликнинг пасайишини аниқлаш фитовирусологияда қуйидаги формула билан аниқланади.
В - вируснинг зарари ёки йўқотилган ҳосил % .
А - соғ ўсимликлардан олинган ҳосил.
а - касал ўсимликлардан олинган ҳосил.
Ишдан мақсад: Дала ва тажриба участкаларидаги ўсимликлардаги фитопатоген вируслар (ТМВ) зарарини аниқлаш усули билан таништириш.
Материаллар: ТМВ билан касалланган томат экилган микро участка,техник тарози.
Ишнинг бориши: Тажриба участкасидаги эгатлардаги соғ ўсимликлардан олинган ҳосил ҳисобланади (масалан, 180кгг) ва формуладаги "А" нинг ўрнига қўйилади, сўнгра шу участкадаги касал ўсимликлардан йиғилган ҳосил ҳисобланиб унинг қиймати (масалан,120 кг) кичик "а" ўрнига қўйилади ва "В"нинг қиймати аниқланади.