Азотнинг табиатда айланиши

Ishning borishi: Kletchatka (sellyuloza)ni bijgʻitadigan bakteriyalarni toʻplab olish uchun tubandagi tajriba oʻtkaziladi:
500 ml vodoprovod suvida 0,5 g (NH4)3PO4, 0,5 g K2HPO4 0,25 g MgSO4, 0,001 g NaC1 va oziqa muhitini neytrallash uchun bir ozgina CaCO3 hamda 2 tomchi
1 % li FeSO4 tuzi eritmasi qoʻshib eritiladi. Eritmani kletchatkani bijgʻituvchi bakteriyalar bilan zararlantirish uchun unga 1 g chamasi tekshiriladigan tuproq qoʻshib aralashtiriladi. Soʻngra 250 ml hajmli kolba ichiga filtr qogʻoz qoʻyilib, u yuqoridagicha tayyorlangan suyuq aralashma bilan toʻldiriladi. Kolbaning ogʻzi, rasmda koʻrsatilgandek
qilib, egri shisha nay oʻrnatilgan kauchuk tiqin bilan bekitiladi. Nayning ikkinchi uchi suv toʻldirilgan idishga botiriladi.
Shundan keyin kolba va suvli idish 35°li .issiq termostatga qoʻyiladi. Bijgʻish jarayoni natijasida eritma loyqalanadi, filьtr qogʻoz esa shilimshiqlanadi va sargʻayadi. Gazlarning harakatlanishi natijasida tolalarga ajralgan va titilgan filьtr qogʻoz parchalari kolba ogʻzigacha koʻtarilib, toʻplanadi. Bijgʻish natijasida hosil boʻlgan gazlar egri nay orqali tashqariga chiqadi. Moy va sirka kislotalar esa eritma tarkibida qoladi. Kletchatkani bijgʻituvchi bakteriyalarni koʻrish uchun yuqoriga koʻtarilgan qogʻoz parchalarini yoki kolba ichidagi suyuqlik ostiga choʻkkan filьtr qogʻozni olib, buyum oynasi ustida mazok tayyorlanadi. U quritilgandan soʻng fuksin boʻyogʻi bilan boʻyalib, mikroskopning immersion ob’ektivi orqali qaraladi. Bu mazokda tayoqchasimon basillus sellyuloza xidrogenikus va basillus sellyuloza metanikus koʻrinadi. Bakteriya hujayrasining bir uchida spora hosil boʻlganligi sababli u baraban tayoqchasiga oʻxshaydi.


113. Одам ва ҳайвон вирус касалликларида учрайдиган касаллик аломатлари
Грипп вирусининг ва хусусиятлари.Тарқалиши: аксирганда, йўталганда ва гапирганда ҳавода тарқаладиган суюқлик томчилари орқали бўлади (6-расм). Грипп вируси – бронхит, плеврит каби “иккиламчи касалликларга” йўл очиб беради .