Азим ҳожиев ўзбек тили сўз ясалиши


-лаш бир бутун  (қўшма) аффикс ҳисобланади. Юқорида кўриб ўтганимиздек,  -лаш



Download 51,54 Kb.
Pdf ko'rish
bet97/109
Sana02.06.2023
Hajmi51,54 Kb.
#947764
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   109
Bog'liq
Azim Hojiyev. O\'zbek tili so\'z yasalishi tizimi

-лаш
бир бутун 
(қўшма) аффикс ҳисобланади.
Юқорида кўриб ўтганимиздек, 
-лаш
3
аффикси бевосита 
рус тили таъсирида, рус тилидан калька йўли билан ўзлаш- 
тириш жараёнида юзага келди. Лекин шуни таъкидлаш керак- 
ки, биринчидан, 
-лаш
3
аффикси ёрдамида ясалган феъллар у 
қадар кўп эмас. Иккинчидан, бу аффикс ёрдамида ясалган 
янги-янги феъл ясалиши йўқ. Демак, янги аффикс (қўшма 
аффикс) сифатида юзага келган 
-лаш
1, 
-лаш
2
аффикс- 
ларининг феъл ясаш вазифа доираси тобора кенгая борган 
бўлса, 
-лаш
3
қўшма аффиксида бу ҳолни кўрмаймиз. (Бунинг 
сабаби ҳақида 
-лаштир
қўшма аффикси таҳлилида гапирамиз.)
Бу ўринда яна бир нарсани айтиб ўтишга тўғри келади. 
Юқоридаги каби сўзлар асосидан 
-лаш
аффикси ёрдамида 
ясалган феълларнинг тусланган шаклда, шунингдек, феъл- 
нинг функционал шаклида қўлланиши учрайди: 
комглекс-
лашган, газлашя гти
каби. Лекин булардаги 
-лаш
ҳаракат 
номи ясовчи эмас, балки, ўзлик нисбат оттенкасига эга 
бўлган феъл ясовчи (-
лаш
1)дир. Шунинг учун ҳам бу 
феъллар тусланишга, сифатдош каби шаклларда қўлланишга 
йўл қўяди. Ҳаракат номи бўлса, бунга йўл қўймас эди. Бироқ 
шуниси характерлики, 
-лаш
1 ёрдамида ясалган феъллар 
ҳаракат номи формасида қўллангани ҳолда (
гўзаллашмоқ,
сустлашмоқ
каби), юқоридаги типдаги феъллар бу шаклда 
қўлланмайди, яъни 
индустрлашмоқ, жамоалашмоқ
дейил- 
майди. (Бунинг сабаби ҳақида ҳам 
-лаштир
аффиксининг 
таҳлилида гапирилади.)

Download 51,54 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   93   94   95   96   97   98   99   100   ...   109




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish