Ayupova M. Yu

Ўқиш ва ёзувнинг бузилиши
. 
Афферент мотор афазияда яққол 
намоён бўлган аграфиялар кузатилади: сўз ёки иборани бир неча 
маротаба бўғинлаб такрорлаганларидан сўнггина ёзадилар. Бирмунча 
оғир кўринишларда сўзни тўғри такрорлашда ҳам, нафақат уни ёзиш, 
балки ажратиб қўйилган кесма харфларда тузиб бериш имкони ҳам 
бўлмайди. Ҳатто жуда қисқа сўз ҳарфларини ҳам тўғри қўйиб 
беролмайдилар, 
ҳарфларнинг 
тўғри 
тартиби 
қийинчилик 
билан 
ўрнатилади. Кўпинча беморлар керакли ҳарфни топа олмайдилар. 
Бирмунча енгил ҳолатларда беморлар сўзни эшитиб ёзишлари мумкин, 
бунда кетма-кет келган ундошларда унли ёки ундошларни тушуриб 
қолдирадилар, ҳарф ёки бўғинлар ўрнини ўзгартирадилар, масалан, 
«копток» сўзи-кпток, копок каби ёзилади. Кўпинча, аввалги сўз бўғинини 
қўшиб ёзиш, айнан бир бўғинни бир-икки такрор ёзиш «кузатилади: 
«машина»-«машишина» «лавлаги»-«лалавлаги» ва 
ҳ
. к. 
Серияли расмлар бўйича мустақил матн тузишда (тикланишнинг 
сўнгги этапларида), аграмматизмлар намоён бўлади. Аграмматизмлар 
гапда сўзларни мувофиқлаштиришдаги қийинчиликларда ўз аксини топган. 
Флексийлар келишиклар сингари аралаштирилади.
Эфферент 
мотор 
афазияли 
беморларнинг 
ёзма 
нутқидаги 
аграмматизмлар катта қийинчилик билан бартараф этилади. 
Бирмунча қўпол ҳолларда ўқиш топишмоқли характерга эга бўлади. 
Улар учун у ёки бу ёзилган сўзни кўрсатиш қулай.
Ўқиш ва ёзувнинг бундай қўпол бузилиши, сўзнинг товуш-ҳарф 
таркибини дастурлаш қобилиятининг бузилишига асосланади. 
«Телеграф услубда» ўқиш, диктовка остида от ва қисқа ибораларни 
ёзиш, кейинчалик эса предмет номларини мустақил ёзиш сақланган 
бўлиши мумкин, аммо ибораларни мустақил, ёзма, грамматик тўғри тузиш 
имкони бўлмайди. Бирмунча енгил ҳолатларда, алоҳида сўз ва қисқа 
гапларни ўқиш мумкин бўлади, аммо ўқилганни, айниқса мураккаб 
синтактик тузилишга эга гапларни тушуниш қийинлашади. Нутқнинг фақат 
ритмик-оҳанг компоненти бузилганда ёзма нутқ ва 
ў
қиш сақланган ҳолда 
қолади.