Axmedova Malohat Ergashevna pedagogika nazariyasi va tarixi

Esda  saqlang! 
Ma’naviyatli  inson  zavq,  chuqur  qoniqish  hosil  qilishi 
uchun  burch  ehtiyojga  aylanishi  lozim.  Talabalarga  uni 
aynan shu tarzda anglashda yordamlashish zarur.
T alabalarga  b urch  m ohiyatini  tu sh u n tirish d ag i  m u rak k ab lik   uning 
m azm u n an   k en g lig i,  talab alarn in g   b ir  qism i  burchni  « v a ’d ag a  vafo 
qilish»,  «qarzni  o ‘z  vaqtida  qaytarish»,  « k attalar  iltim osini  bajarish», 
« d o 'stig a   yo rd am   berish»,  «chin  d o ’st  b o ‘lish»  v a   shu  k ab ilard a  deb 
tushunishadi.  B urchni  shaxsiy  ha^ot,  kasbiy  m u n o sab atlar  d o irasid a 
tushunish,  kishilarni  tub  ijtim oiy  m u am m o lar yechim idan  c h a lg 'ita d i.
Shu sababli  talabalarga ota-onalik,  farzandlik,  tu rm u sh d a o ‘rtoqlik, 
d o ‘stlik  va  b o sh q a  burch  turlari,  k o ‘rinishlari  u stun  em asligi,  balki  u nga 
to 'liq   b o 'y su n ish in i  tush u n ib   y etish larid a   y o rd am   b erish   kerak.  B u 
sifatlarni  o 'z la sh tirish d a ,  u larn in g   ah am iy atin i  sam arali y o ritish d a   Sharq 
m u tafak k irlarin in g  bu b o radagi  qarashlari,  fikrlari,  k a tta  k o 'm a k   boT adi.
O lin g an   ja v o b la rd a n   k o ‘rinadiki,  k o ‘plab  tala b aiar  « m a ’naviy 
ja v o b g arlik »   tu sh u n ch asin i  an ch a  t o ‘g ‘ri  his  etadi,  anglaydi.  B iro q   bu 
o ‘rin d a   ham   k o ‘plab  talab aiar  jav o b g a rlik n in g   b a rch a  tu rin i  h uquqiy 
jav o b g a rlik k a   y o ’yadi,  bu  m a ’nav iy   sifatlarn i  v a   k asb iy  ja v o b g a rlik n in g  
m a ’m uriy,  y u rid ik   q o nunlari  b ila n   b o g ‘laydi.  Q olaversa,  talab alarn in g  
b ir  qism i ja v o b g a rlik   bilan  q o rishtirib,  u larn i  ten g   deb  biladi,  bosh q a  bir 
qism i  esa ja v o b g a rlik  burch,  v ijd o n  b ila n   belg ilan ish in i anglam aydi.
Y uqorida  biz  sanab  o ‘tg a n   m a ’n a v iy   sifatlar:  burch,  ezgulik, 
yom onlik, baxt, yaxshilik, adolat, v ijd o n  k ab ila r d astlab  zard u sh tiy lik n in g  
m uqaddas kitobi « A vesto»da u ch ray d i, k ey in ch alik  esa m u tafak k irlar ular 
h aqida  o ‘z  asarlarid a  m u ay y an   fik rlar  bildirganlar.  O lim lar  ta ’biricha, 
insonning  m a ’naviy  qiyofasi,  u n in g   y a sh a sh   tarzi,  b ilim   egallash, 
ja m iy a t  a ’zolari  b ilan   m u lo q o t  qilish   ja ra y o n id a   n am o y o n   boT adi. 
B u   esa  m ash g 'u lo tlar,  m u lo q o tlar  jara y o n id a g i  p six o lo g ik -p ed ag o g ik  
m uhitni  ifodalaydi.  B uyuk  m u tafak k irlar  m a ’naviy  x atti-h arak at,  inson
32

---

x u lq -atv o rin i  u ning  o ‘zidan  izlaganlar,  in so n n in g   g 'a y riq o n u n iy   xiilli 
harakatlarini  qoralab,  o lijanob  fazilatlarin i  u lu g ‘laganlar.