Axmedov bekzod

Sportchilarda jismoniy yuklamalar ta`siri ostida qon tizimida ko’rsatkichlarininrg 

o’zgarishi (M±m) 

 

Ko’rsatilgan 

kunlar 

gemotologik ko’rsatkichlar 

er

it

ro

ts

it

la

r 

gem

og

lob

in

 

gem

o

tok

ri

t 

ret

iku

lot

si

tl

ar

 

er

it

ro

ts

it

la

rda

 sa

q

lana

di

g

an

 

gem

og

lob

inn

ing

 o’

rt

ac

ha

 

mi

q

dor

i 

(SG

E

) 

er

it

ro

ts

it

la

rni

ng

 o’

rt

ac

h

a 

h

aj

m

i 

rang

li

 k

o’

rsa

tki

ch

 

3-kun 

4,41±0,3 

14,16±0,5 

37,5±0,75 

3,75±0,29 

31,35±0,7 

84,56±0,56  0,99±0,15 

12-kun 

4,67±0,33  15,4±0,56 

40,8±0,76 

8,93±0,44 

33,15±0,73  87,12±0,52  0,99±0,15 

20-kun 

4,78±0,3*  15,9±0,57*  43,06±0,77**  12,9±0,52***  37,3±0,75 

89,6±0,47 

1,0±0,1 

Izoh:  asosiy  va  nazorat  guruhlari  orasidagi  farqlarning  aniqligi  *p<0,01**p<0,05; 

***p<0,001 

 

Tinchlik va yuklamalar bajarish paytida gavdaning holatiga bog’liq 

gemodinamika 

9-jadval 

---

 

58 

Ko’satkichlar 

Tinchlik paytida 

O’racha yuklama 

Maksimal 

yuklama 

 

Elkacha 

yotgan holda 

Tik 

turganda 

Elkacha 

yotgan 

holda 

Tik 

turganda 

Tik turganda 

Yurakning daqiqalik hajmi l/daq 

5,6 

5,1 

19,0 

17,0 

26,0 

Yurakning zarba hajmi, ml 

90 

80 

164 

151 

145 

 

60 . 

65 

116 

113 

185 

 

120 

130 

165 

175 

215 

 

20 

19 

36 

33  

50 

 

70 

64 

92 

92 

150 

 

1490 

1270 

485 

555. 

415 

 

6,3 

7,8 

29,7 

27,3 

47,7 

 

250  

280 

1750 

1850 

3200 

Gematokrit 

44 

44 

48 

48 

52 

 

Garvard step-testida balandlik darajasi va unga chiqish vaqti 

10-jadval 

 

Tekshiruvchilar 

YOshi, yili 

Balandlik 

darajasi, 

sm 

CHiqish 

vaqti, daq 

Eslatma 

Erkaklar 

Voyaga etgan 

50 

5 

- 

Ayollar 

Voyaga etgan 

43 

5 

- 

Yoshlar va usmirlar 

12-18 

50 

4 

Gavda yuzasi  

1,85 m

2

 

Qizlar va o’smirlar 

12-18 

40 

4 

- 

O’g’illar va qizlar 

8-11 

35 

3 

-

 

O’g’illar va qizlar 

8 gacha 

35 

2 

- 

 

Sportchining  ruhiy  holati  va  fiziologik  funksiyalarining  o’zgarish 

xarakterlariga bog’liq holda startoldi holatining uch turi farqlanadi: 

 

tayyorgarlik  holati:  bu  o’rtacha  emosional  qo’zg’alish  va  yuqori  sport 

natijasini ta’min etilishi bilan xarakterlanadi; 

  start  jonsarakligi  (bezovtalanish).  Bu  uchun  markaziy  asab  tizimidagi 

yuqori  qo’zg’aluvchanlik  xarakterli  bo’lib,  uning  ta’siri  ostida  ish  bajarish 

---

 

59 

qobiliyati ortishi ham, kamayishi ham mumkin. 

  start  loqaydligi.  Odatda  sport  natijalarining  pasayishiga  olib  keluvchi 

tormozlovchi jarayonlarning yuqori bo’lishi bilan farqlanadi. 

 

Chigalyozdi (Razminka) mashqlarida organizm holatining o’zgarishi. 

Chigalyozdi  mashqlari  -  tayyorlanish  yoki  musobaqalar  oldidan  bajariladigan  va 

yuqori  darjadagi  ish  bajarish  qobiliyatini  ta’min  etuvchi  umumiy  yoki  maxsus 

mashqlar kompleksidir. 

Chigalyozdi  mashqlarining  fiziologik samarasi  turlicha. U  harakat, sensor  va 

vegetativ  markazlarining  qo’zg’alishini  va  faolligini  oshiradi,  endokrin  bezlar 

faoliyatini  tezlashtiradi,  bu  bilan  keyingi  ishlar  paytida  vegetativ  va  motor 

funksiyalarning  samarali  boshqarilishiga  sharoit  yaratib  beradi.  Tana  harorati 

ko’tariladi,  ayniqsa  ishlayotgan  mushaklarda,  natijada  fermentlarning  faolligi 

ortadi,  nihoyat,  mushak  tolalarida  kechayotgan  biokimyoviy  reaksiyalarning 

tezligi,  mushaklarning  qo’zg’aluvchanligi  va  labilligi,  ularning  qisqarish  tezligi 

ortadi. 

Chigalyozdi mashqlari, ish bajarayotgan mushaklarga kislorod tashuvchi tizim 

faoliyatini  kuchaytiradi.  O’pka  ventilyasiyasi  natijasida  o’pka  alveolalaridan 

kislorod  diffuziyalanib,  skelet  mushaklarining  arterial  tomirlari  kengayadi, 

kislorodning daqiqalik hajmi oshadi va venoz qonining qaytib qo’shilishi ortadi. 

Chigal  yozdi  mashqlari  umumiy  va  maxsus  bo’ladi.  Umumiy  chigal  yozdi 

mashqlari  markaziy  asab  tizimi  qo’zg’aluvchanligini oshiradigan,  tana haroratini, 

kislorod tashuvchi tizim faollashtirish qobiliyatiga ega bo’lgan mashqlardan tashkil 

topadi. Maxsus chigal yozdi mashqlari laoliyat xarakteriga yaqinroq bo’lishi kerak.