Axborot va kodlash nazariyasi asoslari

Turbo –kodning tuzilishi. Shennonga ko‘ra eng yaxshi kod sifatida, malumotlarni uzluksiz vaqt ichida uzatadigan va vaktning xar bir laxzasida tasodifiy kod elementlarini shakllantiradigan kod xisoblanadi.

Qabul qiluvchida tasodifiy tarzda buzilgan, turli cheksiz ma’lumotlar mavjud bo‘ladi. Dekoder bu nusxalardan yuborilgan xabarga yaqin (mos) bo‘lgan nusxani tanlashi kerak. Bu o‘z navbatida nazariy jixatdan o‘zi bilan signalda barcha xatolarni to‘g‘irlash imkonini beruvchi mukammal kodni taqdim etadi. Turbo-kod bu yo‘nalishda ilk qadam xisoblanadi.

Ma’lumki, biz uzluksiz vaqt davomida cheksiz marta xabar uzatmaymiz. Aloqa kanallarini uzluksiz ishlashini ta’minlash uchun, uzatish vaqtini ikki yoki uch martaga oshirish yetarli darajada yaxshi natijaga olib keladi.

Turbo kodlarning o‘ziga xos xususiyati, ularning o‘ralgan rekursiv  (RSC)  usulda parallel tuzilganligi bo‘lib, ular parallel ishlaydi va tasodifiy xabar turlarini xosil qilishda foydalaniladi. Parallel tuzilishga ega ikki yoki undan ortiq RSC kodlar xar biri boshqa o‘zgartirgichlarda qo‘llaniladi. O‘zgartirgichnig maqsadi shundan iboratki, xar bir koder qurilmasiga korrelyatsiya qilinmagan turli tasodifiy ma’lumotlarni taklif etadi, natijada RSCning xar bir bitlari mustaqil prioritetga ega bo‘ladi.

Turbo kodlar. Turbo kodlarda bloklar bir nechta tartibdagi Kbit uzunligiga ega. Bunday uzunlikka ega bo‘lishdan maqsad, ikkinchi koder qurilmasiga o‘tayotgan ketma - ketlikni samarali tekshirishdan iborat. Blok uzunligining miqdori qanchalik qo‘p bo‘lsa, birinchi koder qurilmasidagi ma’lumotlar korrelyatsiyasi shuncha yaxshi bo‘ladi yani korrelyatsiya kichik bo‘ladi.

Turbo kodning bir nechta sxemasi mavjud:

• 
  PCCC — yaxshiroq parallel o‘ralgan kodlar xolatida;
  
• 
  SCCC — yuqori tavsifga ega shovqinli signalga aloqador xolda   ketma – ket ulangan o‘ralgan kodlar;
  
• 
  TPC — turbo-kod-maxsuli, o‘ralgan kodlar o‘rniga blokli kodlarni qo‘llaydi, ikkita boshqa turdagi kodlar (odatda Xemming kodlari) ketma- ket ulangan oraliqqa ega bo‘lmaydi, ikkita kod bir - biriga bog‘liq bo‘lmagan, qatorlar va ustunlar xolida ishlaydi, bu esa o‘z navbatida yetarli darajada yaxshi tekshirishga olib keladi va o‘zgartirgichni qo‘llash zaruriyatini talab etmaydi.
  

14.1-rasmda umumiy M- blokli turbo koderning tuzilish sxemasi keltirilgan.

14.1-rasm. Umumiy M- blokli turbo koderning tuzilish sxemasi