Axborot-kutubxona xizmati tizimi Reja: Axborot-kutubxona xizmati tizimining mazmuni va shakllari

Guruhli abonement- abonementning bu turida kitobxonlar formulyar bo‘yicha taqsimlangan bo‘ladi. Bu usul ilmiy va ommaviy kutubxonalarda qo‘llaniladi. Bu abonementda kitobxonlar yoshiga, ma'lumotiga, kasbiga ko‘ra ayrim guruhlarga ajratilib xizmat ko‘rsatiladi, qiziqishi o‘rganiladi va shularga asoslanib adabiyotlar tavsiya qilinadi. Kitobxonlar guruhining sonini belgilash kutubxonachi xodimlar soniga bog‘liq. Bolalarga xizmat ko‘rsatuvchi kutubxonalarda kitobxonlar ko‘proq yoshiga ko‘ra guruhlashtiriladi.
Guruhli abonement orqali xizmat ko‘rsatish kitobxonlarga har tomonlama xizmat ko‘rsatish imkonini beradi. Kutubxonachi u yoki bu guruhni chuqurroq o‘rganadi, uning kitobxonlik darajasining o‘sib borishini kuzatadi, u bilan ishlash yo‘llarini belgilab boradi. Shunga qaramay guruhli abonement xizmati ayrim kamchiliklarga ham ega. Guruhlarga ajratish birgina umumiy belgiga ko‘ra olib boriladi. Masalan, ishchi yoshlar guruhiga turli yoshdagi, turlicha ma'lumotga ega bo‘lgan, mutaxassisligi turlicha bo‘lgan kitobxonlar kirishi mumkin. Kitobxonlar mustaqil ravishda adabiyot tanlaydilar, shuning uchun ular bilan ish olib borish biroz qiyinchilik tug‘diradi. Shunga qaramay, ochiq fondli xizmat ko‘rsatish sharoitida ko‘pgina kutubxonalar bu abonement turidan foydalanmoqdalar.
Tarmoq abonementi – yirik ilmiy-universal kutubxonalarda tashkil qilinadi. Kutubxona fondi fan tarmoqlari bo‘yicha alohida ajratiladi. Іar bir kutubxonachi bir fan tarmog‘i bo‘yicha xizmat ko‘rsatadi. Kitobxonlarga shu fan tarmog‘i bo‘yicha yuqori malakali xizmat ko‘rsatish imkoniga ega bo‘ladi, kitobxonlarga kitob tanlashda ko‘proq yordam beradi. Adabiyotlarning mazmunan bir-biriga yaqinligi, fan tarmog‘ini ma'lum bir qismi bilan ishlash, o‘z bo‘limining adabiyotlarini mukammal bilishi va kitobxonlarga umumiy abonementdagi kutubxonachiga nisbatan malakaliroq xizmat ko‘rsatish imkonini beradi. Tarmoq abonementning salbiy tomonlari shundaki, kitobxonni har xil adabiyotlarga bo‘lgan qiziqishlarini qondirish imkoni yo‘q. Kutubxonachi faqat o‘z bo‘limining kitoblarini tavsiya qila oladi xolos.
Tarmoq abonementi faqat yirik ilmiy universal kutubxonalarda tashkil qilinishi mumkin. Chunki u ilmiy adabiyotlarga muntazam talab bilan keluvchi tajribali kitobxonlar talabini to‘la qondirishga mo‘ljallangan bo‘ladi.