Axborot-kutubxona xizmati tizimi Reja: Axborot-kutubxona xizmati tizimining mazmuni va shakllari

Abonement turlari. Kitobxonlar bilan ishlashning mazmuni va vazifalaridan kelib chiqqan holda kutubxonalarda abonementning u yoki bu shakli qo‘llaniladi. Abonement turlarining belgilashga kutubxona turi ham ta'sir qiladi.
Іamma vazifani bir yoki ikkita kutubxonachi bajaradigan kichik kutubxonalarda umumiy abonementi tashkil qilinadi. Kutubxonachi kitobxonni kutubxonaga a'zo qiladi, kitob tavsiya qiladi va o‘qigan kitobni qabul qiladi va va x.k. Shuningdek umumiy abonementda kitobxonlardan yetakchi guruhlar tanlab olinadi. Tanlangan guruhga xizmat ko‘rsatishga alohida e'tibor beriladi. Bu guruhlarga: o‘quvchilar, talaba-yoshlar, turli soxa mutaxassislar kirishi mumkin. Ularning formulyari alohida yoki biror bir belgi bilan ajratib qo‘yiladi..
Bir abonementda bir necha kishi ishlaydigan kutubxonada kitobxonlarga xizmat ko‘rsatishni tashkil qilish biroz murakkabroq. Xizmat ko‘rsatishning vazifalari ular o‘rtasida taqsimlanadi. Bunday holda funksional, tarmoq va guruhli abonoment tashkil qilinadi.
Funksional abonementda kitobxonlarga xizmat ko‘rsatishning ma'lum bir qismi bir kutubxonachiga birkitiriladi.Masalan: kutubxonaga a'zo qilish, o‘qilgan kitobni qabul qilish, tokchalar yonida yordam berish, olinayotgan adabiyotlarni rasmiylashtirish va x.k. ishlar. Abonementning bu turi yirik kutubxonalarda keng tarqalgan. Bunda kitobni qabul qilib olish, kitob berish ishalari alohida kutubxonachi tomonidan bajaradi. Bunday xizmat ko‘rsatish kutubxonachining mexnatini yengillashtiradi, ammo bunda kitobxon bir vaqtning o‘zida bir qancha kutubxonachi bilan munosabatda bo‘ladi. Bunday holatda fond bilan ishlovchi kutubxonachi har bir kitobxon bilan kitob haqida suhbatlasha olmaydi, kitob berishni rasmiylashtirayotgan kutubxonachi esa kitobxonga adabiyot tavsiya qila olmaydi, natijada texnik xodimga aylanib qoladi. Shuning uchun ko‘pgina kutubxona xodimlari bunday holatdan chiqish uchun kunning ma'lum soatlari yoki xaftaning ma'lum kunlarida u yoki bu vazifani bajaradi. Shundagina har bir kutubxonachi kitobxonlarga xizmat ko‘rsatishning hamma jarayonida qatnashish imkoniga ega bo‘ladi.