«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Taqsimlangan operatsion tizim
Taqsimlangan operatsion tizimi o‘z koiam iga ko‘pgina 
mustaqil kompyuterlar tizimini (geografik jihatdan uzoq masofada 
turgan) aloqa tarmogi’ga ulangan va hamkor kompyuter tizimi bilan 
xabar, ma’lumot, ilovalar va boshqalami uzata oladiganlami tu- 
shinish mumkin. Taqsimlangan operatsion tizimida shaxsiy kom­
pyuterlami “tugun” deb bilishimiz kerak.
Taqsimlangan operatsion tizimi tuzilishi nisbatan murakkab va 
qiyin. Murakkabligining sabablari quyidagi sabablarga bog‘liq:
(i)Samarali ishlashi va tarqatish resuslari sonining ko‘p 
miqdordaligi;
(ii)“Tugun”lar o'rtasida silliq aloqa, aloqaning haddan tashqari 
yuklanib ketishini va xabarlami uzatishda yo‘qotilishini oldini olish;
(iii) Resurslaming xavfsizligiga va mahfiyligiga qattiq talab 
qo‘yilgan;
Tarqatish operatsion tizimi juda mashhur bo‘lmoqda. Uning 
asosiy sabablari quyidagilar:
(i)Tabiiy holda tarqatilgan ilovalar. 
Ko‘pgina ilovalar “tu­
gun” orqali amalga oshirilishi mumkin. Misol uchun, elektron 
pochta qulayligi, avtomatlashtirilgan bank tizimi, aviachiptalami 
oldindan sotib olishni avtomatlashtirilgan tizimi. Foydalanuchi xat 
jo ‘natishi mumkin, pul mablagMari va dunyoning hohlagan 
chekkasidan joy tanlashi mumkin.
(ii)Axborotning tarqatilishi. 
Axborot osongina uzoq masofada 
bo‘lgan foydalanuvchilarga, elektron pochtadan xabar almashish 
usuli bilan yetkazib beriladi.
(iii) 
Resurslarnig tarqatilishi. 
Hozirda nafaqat xabarlar, balki, 
qattiq disklar, printerlar va das’turiy ta’minotlar tarqatilishi imkoni 
bor.
79

---

(iv)Qisqa vaqtda javob kelishi. 
Kompyuteming tarqatish 
tizimida bir vaqtni o ‘zida bir necha jarayon yuklamalari bilan 
ulanishi va chiqarilishi mumkin.
(v) 
Ishonchliligi. 
Ishonchlilik tizimi ko‘p m a’lumotlami y o ‘- 
qotishini oldini olish roMida keladi. Agar biror bir jarayon davomida 
tizim noto‘g ‘ri ketib qolsa, operatsion tizim ishchi yukini boshqa bir 
saqlash qurilmasiga olib o ‘tadi va keying jarayon davomida undan 
foydalanish muammosiz bo‘ladi.