«axborot-kommunikatsiya texnologiyalar va tizimlar»

Vaqtning bo‘lingan paytdagi ishlash rejimi ustunliklari:
B oiingan paytdagi ishlash rejimi kompleks holatda mu- 
kammaldir, shunga qaramay unda yana bir necha ustunliklari 
mavjud;
(i) Asosiy jarayon birligida bo‘sh vaqtning kamaytirilishi.
Foydalanuvchilar kompyuter tezligiga nisbatan juda sekin tezlikda 
ishlaydilar. Vaqtning bo iin g an paytdagi CPU boshqa jarayonga 
nisbatan tayyor b o ia d i va asosiy jarayon birligida bo‘sh vaqtning 
kamaytirilishiga olib keladi.
(ii) Javobning tezkor muddati. 
Qulay b o ig a n CPU mos ra- 
vishda rejalashtirilgan algoritmni vaqt bilan bogiab, barcha foy- 
dalanuvchilarga o ‘z vaqtida barcha amallami bajarishga yordam 
beradi. Bu usul interaktiv dasturlashda va xato topishda juda qo‘l 
keladi va foydalanuvchilami samaradorligini oshiradi. Shuni ta’kid- 
lab o ‘tish ham lozimki, bu usulda har xil muammolar yoki uning bir 
b o iag i yozilishi mumkin, hamda ularni sinovdan va xato topishda 
bir vaqtda amalga oshirsa boiadi.
(iii) Kichik ko‘lamdagi foydalanuvchilar uchun arzonligi.
Professional mahoratga ega boim agan foydalanuvchilar ham unga 
ko‘p pul to i a olmasalar ham ishlash imkoniga egalar. Ular ushbu 
sistema bilan b o g iiq muammolar haqida o ‘ylamasalar ham 
boiadilar.
Real (Haqiqiy) vaqt
Real vaqtda ishlovchi operatsion tizim shuki, undagi xizmat 
ko‘rsatish 
qattiq 
tashqi 
cheklovlarga 
ega. 
Tashqi jarayon 
kompyuterga to ‘xtatish signallarini jo'natadi va agar kompyuter bu 
signallarga bir zumda o ‘zgartirish kiritmasa, u holda halokatli natija 
yuz beradi14.
Real vaqtda ishlovchi ilovalar qatoriga misol qilib: Sun’iy 
yoidoshlam i kuzatish, ob-havoni bashorat qiluvchi va kasallami 
nazorat qiluvchi tizimlardir. Real vaqtda ishlovchi operatsion 
tizimning ikkita asosiy xarakteristikalari mavjud, bular tez 
javobliligi va ishonchliliklaridir. Bu jihatlar juda muhim hisobla-
14 J.B .D ixsit. “ Fundam entals o f com puter program m ing and IT” 2011. 32 p.
78

---

nadi, chunki unga juda katta miqdorda mablag‘ ajratilib va juda ko‘p 
holda odamlar shu tiziraga ishonib yashaydilar. Bu holatlarda, agar 
nusxa tizim shu tarzda ishlab xatolik bersa, boshqa tizimlar farqli 
oiaroq ishlayveradilar. Real vaqtda ishlovchi operatsion tizimnig 
ilovalari juda katta ustuvor vazifa bilan ishga tushiriladi.