Avtomobil indd

Moylarning qovushoqlik xossalari
Moylarning ishchi haroratdagi qovushoqligi. 
Moylash 
materiallariga qo‘yiladigan muhim talablardan biri moyning 
qovushoq lik xususiyatiga bo‘lgan talablardir. Turli uzellarda 
suyuqlikning ishqalanish hosil qilishi, ularni sovitish, zich-
likni ta’minlash, osongina yurgizib yuborish va boshqalar 
qovushoqlikka bog‘liq bo‘ladi. Moy ishchi haroratda ma’lum 
qovushoqlikka ågà bo‘lishi va harorat ta’sirida moy qovushoqligi 
imkoniyat qadar kam o‘zgarishi lozim. 
Moylarning qovushoqligi mexanizmlar ishiga katta ta’sir 
ko‘rsatadi. Har bir konkret hol uchun qovushoqlikni to‘g‘ri 
tanlash lozim. Qovushoqligi juda ham past bo‘lgan moylar 
detallar orasidagi tir qishdan osongina oqib chiqib ketadi, 
natijada detallarning yeyilishi jadallashadi va moylash ma-
terialining sarfi ortadi. Aksincha, moy qovushoqligi juda ham 
yuqori bo‘lganida, o‘zaro ishqalanuvchi detallar orasidagi 
tirqishga moy yetkazib berish qiyinlashadi, buning natijasida 
ham detallarning yeyilishi jadallashadi. Shu bilan birga, 
moylangan yoki moy vannasiga cho‘ktirilgan detallarni hara-
katlantirish uchun energiya sarfi ortib ketadi. 
Turli maqsadlarda ishlatiladigan mexanizm va agregatlarni 
moylashda ishlatiladigan moylarning ishchi harorati bir xil 
bo‘lmaydi. Sanoatda ishlatiladigan jihozlarda foydalaniladigan 
moylarning ish harorati taxminan 50°C bo‘ladi, shuning uchun 
standartlarda sanoat moylari uchun 50°C dagi qovushoqlik 
beriladi. Motor moylarining ishchi harorati, ya’ni ichki yonuv 
dvigatellarining past haroratli zonasidagi (karter, tirsakli val) 
moy haroratining o‘rtacha qiymati 100°C deb qabul qilingan. 
Ko‘pchilik avtomobillarning transmissiyasida ishlatiladigan 
moylarning maksimal harorati 100°C ga yaqin bo‘lganligi 
uchun transmission moylarning qovushoqlik xu susiyatlari ham 
100°C dagi qovushoqlikka nisbatan beriladi. 
Barcha turdagi motor moylarini va bir qator transmission 
moy larni markalashda moyning 100°C haroratdagi qovushoqligi 
o‘z aksini topadi. Masalan, Ì8Á
1
markali moyda 8 raqami 
moyning 100°C dagi qovushoqligini bildiradi.