Avtomobil elektr jihozlarini ishlatish, diagnostika qilish va

Akkumulatorlar batareyasi (AKB) nosozliklarining yuzaga
kelish sabablari, ularning diagnostikasi va bartaraf
etish usullari

---

33

---

34
2.2. Avtomobil generatorlari
2.2.1. Avtomobil generatorlarining ekspluatatsiya rejimlari
Generator yuklamasi unga ulangan iste’molchilarning quv-
vatiga, akkumulator batareyasining zaryad holatiga va rotorning
aylanishlar chastotasiga bog‘liq bo‘ladi. Generator rotori salt yurish
rejimidagiga nisbatan past aylanishlar chastotasida aylanganda,
iste’molchilar elektr energiya bilan faqat akkumulator batareyasi
orqali ta’minlanadi. Salt yurish rejimida boshlang‘ich aylanishlar
chastotasi ortgan sari yuklamaning bir qismi generatorga tusha
boshlaydi. Aylanishlar chastotasi yanada ko‘payishi bilan genera-
tor yuklamasi ortadi, batareyaniki esa tegishli kamayib boradi,
bu rejim generator barcha yuklamani o‘ziga olguncha davom etadi.

---

35
Rotorning aylanishlar chastotasi undan keyin ham ortganda ge-
nerator iste’molchilarni elektr energiya bilan to‘liq ta’minlaydi
hamda akkumulator batareyasini zaryadlaydi.
Avtomobil shahardagi yo‘l harakati jadallashgan sharoitda eks-
pluatatsiya qilinganda, elektr ta’minoti tizimi vaqt birligida eng
kam elektr energiya chiqaradi. Bunda tez-tez svetoforlarda to‘xtash-
lar takrorlanib turishi va unda dvigatel salt yurish rejimida ishlashi
tufayli rotorning o‘rtacha aylanishlar chastotasi juda past bo‘ladi.
Kechki payt va tunda eng katta quvvatli yoritish, qish faslida esa
isitgichlar uzoq vaqt ishlatiladi. Bu holatlar elektr ta’minoti tizi-
mining noxush rejimda ishlashiga olib keladi. Bunday rejimda
akkumulator batareyasining razryadlanish davri avtomobilning
umumiy ishlashiga nisbatan ko‘payadi va zaryad balansini ta’min-
lash qiyinlashadi. Shuning uchun generator qurilmalarini samarali
ishlatish, ularga o‘z vaqtida texnik xizmat ko‘rsatish, nosozliklarni
aniqlash va bartaraf etish, buning uchun zamonaviy diagnostik
qurilmalar va vositalardan foydalanish katta ahamiyatga ega.